Radiotherapie bij borstkanker

Meer algemene informatie over behandelingen met radiotherapie vindt u bij Radiotherapie Veelgestelde vragen en bijwerkingen. Algemeen.

Bijwerkingen vinden meestal plaats op de plekken waar u wordt bestraald. We onderscheiden acute en late bijwerkingen. Acute bijwerkingen ontstaan tijdens of vlak na de bestralingen en kunnen in de weken hierna nog aanwezig zijn, ze verdwijnen geleidelijk na 2 tot 5 weken. Late bijwerkingen ontstaan maanden tot jaren na de bestralingen, en kunnen deels blijvend zijn.

Vermoeidheid is een algemene bijwerking die regelmatig voorkomt. We raden u aan om zolang mogelijk uw normale dagritme aan te houden en uw conditie op peil te houden. Het ontstaan van andere bijwerkingen hangt af van de plaats van het bestralingsgebied. De radiotherapeut bespreekt met u hoe u het best kunt omgaan met de bijwerkingen. En schrijft soms medicijnen voor om de klachten te verminderen.

Mogelijke bijwerkingen tijdens de bestralingsperiode

Deze bijwerkingen kunnen in de loop van de bestralingsperiode of kort daarna ontstaan. Een aantal weken na de laatste bestraling verdwijnen deze bijwerkingen meestal geleidelijk.

Huidreacties

• Rode, branderige huid die soms aan het eind van de bestraling in de huidplooien kapot gaat.
• Jeuk.

Stuwing van de borst

• Kortdurende, pijnlijke steken in de borst.
• Veranderingen in de structuur van de borst.
• De borst wordt groter, soms ook warm en rood.

Overig

• Soms kunnen er milde slikklachten of een kriebelhoest ontstaan. Dit zal kort na de bestralingen ook verdwijnen

Mogelijke bijwerkingen vanaf enkele weken tot maanden na de bestralingsperiode

De radiotherapeut bespreekt met u hoe u het best kunt omgaan met de bijwerkingen en schrijft soms medicijnen voor om de klachten te verminderen.

Huidreactie

• Kleurverandering van de bestraalde huid (meestal wordt de huid iets donkerder).
• Ontstaan van onschuldige nieuwe oppervlakkige bloedvaatjes, met name bij de borstwand.

Ontstaan van littekenweefsel

• Steviger aanvoelende borst of huid bij de borstwand.
• Stugger worden van de borstspier, waardoor optillen van de arm moeizamer kan gaan.
• Soms een gevoelige of pijnlijke borst/borstwand of gevoelige ribben in het bestraalde gebied.
• Bij patiënten de op de kliergebieden zijn bestraald: lymfeoedeem van de arm aan de bestraalde kant (het risico hierop hangt af van de uitgebreidheid van uw behandeling).

Chronische stuwing van de borst

• Rode, warm aanvoelende pijnlijke borst. We raden een lymfedrainage of oedeemtherapie bij de fysiotherapeut aan.
• Veranderingen in de structuur van de borst.

Zeldzame lange termijns bijwerkingen

• Er een kleine kans op een longontsteking door bestraling. Hierbij kunnen klachten ontstaan van kortademigheid, droge hoest en soms koorts. Benoem altijd dat u bestraald bent geweest als u met deze klachten naar een arts gaat.
• Pijn in de ribben of soms een breuk in de rib.

Waarom krijg ik een ademhalingsinstructie?

Voor de linker borst/borstwand, is een speciale ademhalingstechniek ontwikkeld om de kans op schade aan het gezonde weefsel, met name het hart, zoveel mogelijk te voorkomen.

Kom ik in aanmerking voor protonentherapie?

Protonentherapie is een speciale vorm van bestraling met unieke eigenschappen. Voor sommige mensen kan protonentherapie voordelen hebben, omdat het minder schade aan normale weefsels en organen zoals het hart en de longen veroorzaakt. Voor anderen kan het nadelen hebben.

Bij sommige patiënten vindt er een vergelijking van verschillende bestralingstechnieken plaats. Als protonentherapie voor hen voordelen heeft, kunnen ze daarmee behandeld worden. Deze behandeling vindt in een ander centrum plaats. Uw bestralingsarts kan u hier meer over vertellen.

Ik mag in mijn arm zonder okselklieren niet geprikt worden, hoe zit dat met de tatoeagepuntjes?

In het ErasmusMC zijn tegenwoordig tatoeagepuntjes niet meer nodig bij een behandeling vanwege borstkanker.

Hoe groot is de kans op lymfoedeem na bestraling van mijn lymfeklieren in de oksel?

Het is moeilijk om precies aan te geven hoe groot die kans is. Dit wordt namelijk ook bepaald door het type operatie van de okselklieren en door eventuele ontstekingen aan de hand of oksel na de operatie. Ook hangt dit af van de uitgebreidheid van de bestraling die u gaat krijgen.

Hoe voorkom ik lymfoedeem aan mijn arm?

Na een schildwachtklierprocedure of okselkliertoilet, maar ook na bestraling van de oksel, is er altijd een verhoogde kans op het ontstaan van een dikke arm door lymfoedeem. Om de kans hierop zo klein mogelijk te houden, is het belangrijk om wel in beweging te blijven maar overbelasting van de behandelde arm te voorkomen. Probeer ook wondjes aan die arm te voorkomen (vanwege infectiegevaar) en wees voorzichtig met warmte (zoals sauna en zonnebaden).

Mijn borst is afgezet. Waarom krijg ik tijdens de bestraling een flap op mijn huid?

Het is belangrijk dat het gebied direct onder de huid een goede hoeveelheid straling krijgt. Als er geen borst meer aanwezig is, is de huid erg dun. Straling begint pas te werken als het iets raakt. Doordat de straling eerst de flap raakt, is de hoeveelheid straling onder de huid precies genoeg.

Is het normaal dat ik na de bestraling nog steeds last heb van een rode, iets opgezette en pijnlijke borst?

Dit is een bestralingsreactie die na het einde van de bestraling wat langer kan voortduren. Dit kan bij sommige patiënten enkele maanden duren. De fysiotherapeut kan helpen de klachten te verminderen met lymfedrainage of een speciale BH of pad. Bespreek dit altijd met uw radiotherapeut als u hier last van heeft.

Ik ben al lang geleden bestraald, maar ik blijf pijn houden in mijn borsten, is dat normaal?

Het is normaal dat u uw borst gevoelig blijft na aan de operatie en de bestraling. Meestal komt dat door het littekenweefsel en mogelijk door een lichte irritatie van het botvlies van de ribben. Uw borstspieren kunnen ook wat stijver aanvoelen. Het is beter dat u regelmatig beweegt, dan dat u beweging vermijdt. In de loop van de tijd worden deze klachten steeds minder.

Hoe verzorg ik mijn huid tijdens de bestralingsperiode?

Als de huid intact is, mag u het dun insmeren met een crème die u al gebruikt, tenzij de radiotherapeut anders adviseert. Door de huid in te smeren kunt u een bestralingsreactie van de huid niet voorkomen, maar het kan wel prettig aanvoelen. Let op: Smeer vanaf een uur voor de bestraling geen crème of zalf.

Op de afdeling zijn verpleegkundigen aanwezig op onze Zorgpost die onder anderen gespecialiseerd zijn in de bijwerkingen van radiotherapie op de huid. Als de huid erg geïrriteerd is, of kapot gaat, kunt u bij hen terecht voor advies. ZIj kunnen eventueel een andere zalf voorschrijven.

Moet ik stoppen met roken?

Roken kan de effectiviteit van de bestralingsbehandeling nadelig beïnvloeden en bovendien meer bijwerkingen veroorzaken. Stoppen met roken is dan ook een zeer dringend advies. Vraag uw huisarts om hulp en kijk op de websites SineFuma en op rokeninfo.nl van het Trimbos-instituut. Hier kunt ook een folder downloaden over stoppen met roken.

Mag ik alcohol drinken?

Voor iedereen geldt dat het beter is voor de algehele gezondheid om helemaal geen alcohol te drinken. Alcohol is van zichzelf een giftige stof voor ons lichaam. Dat betekent dat elk glas wijn of bier schadelijk is voor je lichaam. Beperk je jouw alcoholgebruik tot een enkel glas, een enkele keer in de week, dan kan je lichaam dit over het algemeen goed afbreken. Drink je dagelijks, of meerdere eenheden op een dag, dan wordt dit voor je lichaam schadelijker. Hoe meer je drinkt, hoe slechter dit is voor je gezondheid. Bij vragen hierover kunt u deze bespreken met uw radiotherapeut.

Bent u bij ons onder behandeling en heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen over bijwerkingen of over de bestralingsbehandeling? Stuur ons dan een e-mail (zie Contact). Met medische vragen neemt u in de eerste plaats contact op met het secretariaat van uw behandelende radiotherapeut.

Patiëntinformatiecentrum Oncologie (PATIO)

Het patiëntinformatiecentrum is er voor iedereen die met kanker te maken krijgt, als patiënt of naaste. Het informatiecentrum bevindt zich aan de Zimmermanweg en is geopend van maandag t/m vrijdag van 8.00 - 16.30 uur. Telefoon: (010) 704 12 02. Mail: patio@erasmusmc.nl Voor alle mogelijkheden en activiteiten: www.erasmusmc.nl/kankerinstituut/patio. Kijkt u ook eens naar het ervaringsverhaal van Joris: www.erasmusmc.nl/video-patient-patio

Radiotherapie tijdens kantooruren:
(010) 704 13 14 (algemeen secretariaat radiotherapie)

Met dringende vragen buiten kantoortijden neemt u contact op via het algemene telefoonnummer en vraagt u naar de dienstdoende radiotherapeut.
(010) 704 0 704