MCT dieet bij chyluslekkage

Chylus, een melkkleurige vloeistof, is nodig bij het transport van vetten uit de voeding door het lichaam. Naast een systeem van bloedvaten heeft het lichaam nog een ander systeem: het lymfestelsel. Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten waar lymfevocht (= chylus) door stroomt.

Een chyluslekkage kan ontstaan door een beschadiging van een lymfevat, bijvoorbeeld bij een operatie. Bij een chyluslekkage lekt er chylus uit het lymfevat. Hierbij verliest u eiwitten en vetten, waardoor uw voedingstoestand kan verslechteren.

Bij een chyluslekkage is het noodzakelijk dat u een MCT dieet volgt.

De ‘gewone’ vetten in onze voeding bestaan uit lange keten vetzuren, ofwel LCT vetten genoemd (long chain triglyceriden). Deze vetten worden via chylus door ons lymfestelsel getransporteerd. Door zo min mogelijk van deze vetten te eten, zal de aanmaak van chylus verminderen. Hierdoor kan het lymfevat sneller dichtgaan.

Daarom is het belangrijk om LCT vetten te beperken. In plaats daarvan kan MCT vet gebruikt worden. Dit zijn middellange ketenvetzuren (medium chain triglyceriden), deze worden direct opgenomen via de darmwand in ons bloed. Hierdoor wordt geen chylus aangemaakt.

MCT dieet betekent:

• Zo min mogelijk gewone vetten eten (= streng vetbeperkt)
• MCT margarine en/of olie gebruiken in plaats van gewone boter, margarine, halvarine, olie en bak- en braadvetten

Om uw darmen te laten wennen aan de MCT vetten, is het van belang de hoeveelheid langzaam op te bouwen. MCT vetten kunnen bij start van het dieet klachten geven, zoals een opgeblazen gevoel, rommelingen in de buik, lichte misselijkheid en diarree. Begin met ca. 20-25 gram vet per dag en bouw dit langzaam op in overleg met uw diëtist.

In het ziekenhuis worden uw maaltijden aangepast. U krijgt magere producten en MCT margarine aangeboden en de warme maaltijd wordt bereid met MCT olie.

De diëtist zal met u bespreken welke producten u kunt gaan gebruiken en dit vervolgens voor u regelen voor thuis.

Hieronder vindt u de meest gebruikte producten:

• Kanso (Ceres) MCT-margarine 83%
• Geschikt voor op brood, om mee te koken, bakken of aanbraden.
• Kanso (Ceres) MCT olie 100%
• Geschikt als basis voor salade dressings of om mee te bakken.
• (N.B er bestaat ook een Kanso (Ceres) MCT olie 77%: de voorkeur gaat echter uit naar een olie met 100% MCT vetten)
• MCT Oil module 100% Nutricia
• Geschikt om te bakken en te braden.

Bij het verhitten van MCT-margarine en MCT-olie ontstaat een onaangename reuk. MCT vetten kunt u niet te hoog verhitten. Frituren is daarom niet mogelijk.
Voor houdbaarheid- en bewaaradviezen van deze producten zie etiket.

Er zijn ook steeds meer MCT producten te koop in de winkel of via internet. Deze zijn niet allemaal geschikt binnen dit dieet.

Bij een chyluslekkage verliest u eiwit. Eiwit is de belangrijkste bouwstof van ons lichaam. Na een operatie hebt u meer eiwitten nodig voor herstel. Daarom is het belangrijk ook eiwitrijke voeding te gebruiken.

Voorbeelden van eiwitrijke vetbeperkte producten zijn:

• Magere zuivel zoals magere yoghurt, magere kwark, ijslandse yoghurt, magere vla, mager melk, karnemelk, magere yoghurtdrank
• Magere kaas en magere vleeswaren
• Magere vlees of magere vis, tempé, tahoe en peulvruchten
• Ei zonder dooier

De diëtist geeft u adviezen over de toegestane hoeveelheden van deze eiwitrijke voedingsmiddelen, omdat deze producten in grote hoeveelheden toch mogelijk te veel vet leveren.

Als aanvulling op dit dieet zijn mogelijk dieetproducten nodig zoals drinkvoeding, poeders, of andere supplementen. Uw diëtist zal u hierover informeren.

MCT producten en eiwitverrijkte producten kunnen worden vergoed, afhankelijk van uw zorgverzekeraar. Uw diëtist kan hiervoor een machtiging aanvragen. In de meeste gevallen wordt MCT margarine niet vergoed, maar de MCT olie wel.

Wat mag u wel en niet eten?

Uw diëtist zal een passend dieetadvies geven voor uw situatie.

In deze brochure vindt u een overzicht van voedingsmiddelen die wel en niet passen binnen uw dieet.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Brood- en broodvariaties Bruin-, volkoren en roggebrood, witbrood op basis van water, stokbrood, pistolets, (bruin) knäckebröd, (volkoren)beschuit, Matzes, rijstwafel, granenbiscuit, ontbijtkoek, cornflakes, rice crispies (zonder chocolade), muesli zonder noten, alle pappen bereid van magere melk of karnemelk	Brood- en broodvariaties Witbrood op basis van melk, luxe broodsoorten, krenten-, rozijnen-, gember-, suiker- en notenbrood, croissants, creamcrackers, knäckebröd met sesamzaad, granenbiscuit met chocolade-, yoghurt-, melk of noten, muesli met noten, cruesli, alle pappen bereid van halfvolle en volle melk en kant en klare pappen
Vetten	Vetten
MCT-margarine MCT-olie	Alle soorten halvarine, margarine, roomboter, olie, bak en braadvet, frituurvet en frituurolie

Tip Van MCT margarine kunt u kruidenboter maken. Voeg naar smaak knoflook, kruiden en peper en zout toe. Dit is smakelijk op een toastje of een stukje stokbrood. Tip Wanneer geen MCT-margarine verkrijgbaar is, is het mogelijk zelf een smeerbaar product de maken, als vervanging voor margarine. Bewaar het product in de koelkast. Het is dan twee weken houdbaar. Het is mogelijk het product na bereiding in te vriezen. Mix het na ontdooien opnieuw tot een glad mengsel. Recept: Ingrediënten: 3 eetlepels water + 3 eetlepels MCT olie + 10 eetlepels magere melkpoeder Voeg de magere melk toe aan het water en mix tot een gladde crème ontstaat. Voeg de olie in kleine porties toe, roer de massa steeds goed glad na het toevoegen van olie. Laat de massa opstijven in de koelkast.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Kaas 20+ kaas, 20+ smeerkaas, 20+ komijnekaas, cottage cheese/huttenkäse, Zwitserse strooikaas en alle soorten kaas met een vetgehalte van 20+ of lager	Kaas Alle soorten kaas met een vetgehalte hoger dan 20+, roomkaas (b.v. Mon-chou, Boursin), buitenlandse kaas zoals brie en camembert, schapenkaas, geitenkaas
Vleeswaren Mager vleesbeleg zoals: achterham, fricandeau, kalkoenham, kalkoenfilet, kalkoenrollade, kipfilet, kiprollade, gekookte lever, rookvlees, rosbief, runderham, runderrollade, gekookte tong	Vleeswaren Alle soorten vette vleeswaren zoals: bacon, bloedworst, boterhamworst, casselerrib, cervelaatworst, cornedbeef, filet americain, gebraden gehakt, hausmacher, leverworst, ontbijtspek, palingworst, paté, pekelvlees, salami, schouderham, rauwe ham

Let op Alle soorten kaas en vleeswaren bevatten vet. Ook de magere soorten. Beleg uw boterham daarom dun.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Ei Wit van het ei	Ei Eidooier

Tip De eidooier van een ei bevat vet, het eiwit niet. Het wit van een ei mag onbeperkt gebruikt worden. Denk ook eens aan een omelet van meerdere eiwitten met groenten en kruiden.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Overig broodbeleg Basterdsuiker, suiker, honing, jam, marmelade, appelstroop, vruchtenhagel, rauwkost, groentespread zonder vet, rauwkost of fruit.	Overig broodbeleg Chocoladehagelslag, chocoladevlokken, chocoladepasta, hazelnootpasta, speculoospasta, notenpasta, kokosbrood, pindakaas, hummus, tapenade, vis- en vleessalades, sandwichspread

Tips Het toegestane zoetbeleg bevat geen vet. Het is een goede afwisseling voor kaas en vleeswaren Denk bij broodbeleg ook eens aan fruit, zoals aardbeien, banaan, appel met kaneel Of zelfgemaakte tzatziki van magere kwark met komkommer en knoflook of hüttenkäse met stroop, jam of fruit, of hüttenkäse met plakjes tomaat en basilicum

Te gebruiken	Niet gebruiken
Melk, melkproducten en ijs Magere melk, karnemelk, magere yoghurt, magere vruchtenyoghurt, magere yoghurtdrank, magere chocolademelk, magere kwark, skyr, magere vla, pudding van magere melk, vruchtenijs, waterijs	Melk, melkproducten en ijs Halfvolle en volle melk, halfvolle en volle yoghurt, halfvolle en volle chocolademelk, halfvolle en volle kwark, halfvolle en volle vla, pudding van halfvolle of volle melk, roompudding, bavarois, chocolademousse, roomijs, ijs op melk- of yoghurtbasis, slagroom

Soep
Neem geen vette soep. Trek bouillon van mager soepvlees of groente. Ook kunt u bouillon van blokjes of tabletten maken. Wanneer u bouillon trekt van vet vlees of een mergpijpje, kunt u de bouillon koud laten worden en het vet eraf scheppen. Voeg geen margarine, roomboter, room, eidooier of gehaktballetjes aan de soep toe. U kunt wel MCT producten gebruiken. Als vleesvulling kunt u balletjes van tartaar maken of ei zonder dooier nemen.

U mag soep uit pakjes nemen, deze bevatten weinig vet. Het vetgehalte van soep uit blik is hoog, gebruik deze daarom niet.

Te gebruiken	Te gebruiken
Vlees Mager rundvlees zoals: bieflappen, biefstuk, ossenhaas, rosbief, magere runderlappen, tartaar Mager varkensvlees zoals: haaskarbonade, fricandeau, hamlappen, varkensoester, ongepaneerde schnitzel, varkensfilet, varkenshaas, magere varkenslappen Orgaanvlees zoals: tong, lever, nier, hersenen, zwezerik Gevogelte zoals: kipfilet, rollade, kalkoenfilet, kalkoenrollade Vleesvervanging zoals: tahoe, tempé, sojabrokjes Vegetarische vleesvervangers met maximaal 2 gram vet per 100 gram	Vlees Vetter rundvlees zoals: borstrollade, hacheevlees, hamburger, klapstuk, lenderollade, riblappen, doorregen runderlappen, rundervink, rundergehakt, runderworst, sukadelappen Vetter varkensvlees zoals: gehakt (alle soorten), karbonade, knakworst, krabbetjes, rollade, saucijzen, schouderlappen, slavink, speklappen, doorregen varkenslappen, verse worst Gevogelte: kip met vel, kippenpoot, kippendij Vleesvervanging zoals: vegetarische groenteballetjes, vegetarische spekreepjes, vegetarische cordonbleu, kaasschnitzel Allen gepaneerde varianten
Vis Magere vis zoals: baars, bot, forel, kabeljauw, koolvis, poon, schar, schol, tong, tonijn, wijting Schaal en schelpdieren zoals: mosselen, garnalen, krab, kreeft	Vis Vettere vis zoals: ansjovis, haring, makreel, paling, sardientjes, zalm Kant en klaar gebakken vis, vissticks, vis uit blik op oliebasis, viscuisine

Tips Alle soorten vlees en vis bevatten vet. Ook de magere soorten. Neem daarom een klein stukje Gebruik eens vloeibaar eiwit om een “ eitje te bakken” .vloeibaar eiwit is te koop in een fles in de supermarkt. Dit eitje is een goede afwisseling voor het vlees bij de warme maaltijd.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Saus Barbecuesaus, tomatenketchup, curry-ketchup, piccalilly, ketjap, dressing zonder olie, dressing met MCT-olie, slasaus en fritessaus tot 10% olie, jus bereid van MCT margarine.	Saus Alle sauzen met meer dan 10% olie zoals gewone fritessaus, mayonaise en slasaus, cocktailsaus, kerriesaus, satésaus, zure room, crème fraîche, jus bereid van normale boter

Tips Als u jus of saus maakt, kunt u deze op smaak maken met bijvoorbeeld krui­den, specerijen, knoflook, citroensap, wijn, tomatenpuree, tomaten­ketchup, ketjap, sambal en mosterd. Denk ook eens aan champignons, ui, prei, paprika, verse pepers en vruchten bij het maken van saus. Zelfgemaakte koude sauzen op basis van magere kwark of skyr, bv knoflooksaus Eventueel magere kwark of skyr toevoegen aan gerecht, niet laten koken.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Aardappelen, rijst, deegwaren, peulvruchten aardappelen, rijst, deegwaren en peulvruchten	Aardappelen, rijst, deegwaren, peulvruchten kant en klare maaltijden zoals nasi, bami, pizza, stamppot, lasagne, macaroni e.d. patates frites ook ovenfrites voorgebakken frites, voorgebakken aardappelkroketten, aardappelschijfjes

Tips Van aardappels kunt u puree maken met MCT producten en magere melk. Bak aardappels in MCT-margarine of MCT-olie eens met een gesnipperd uitje.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Groente Alle soorten groente met uitzondering van hiernaast genoemde, eventueel afgemaakt met MCT product rauwkost met een dressing op basis van 0% vet dressing en/of MCT olie	Groente Avocado, groente afgemaakt met niet toegestaan vet, groente à la crème, kant en klare salades

Tips Voeg extra MCT-vet toe aan uw dieet door aardappelen te bakken, klontje of extra eetlepel in aardappelpuree, of door de groente en in sauzen te verwerken.

Te gebruiken	Niet gebruiken
Fruit Alle soorten vers en gedroogd fruit en fruit uit blik of pot

Te gebruiken	Niet gebruiken
Dranken Thee, koffie eventueel met magere melk of magere melkpoeder, bouillon van bouillonpoeder of zelf bereid zonder vet, vruchtensap, groentesap, limonadesiroop, frisdrank, mineraalwater	Dranken Thee of koffie met halfvolle melk, volle melk, koffieroom, koffiemelk, koffiecreamer, alcoholische dranken met vet zoals advocaat of crème likeur
Zoete versnaperingen Ontbijtkoek, taai taai, kaneelbiscuitje, lange vinger, hopjes, zuurtjes, pepermunt, kauwgom, spekkies, winegums, drop, tumtum, schuimpjes	Zoete versnaperingen Alle "gewone" koekjes en gebak, toffees, bonbons, alle soorten chocolade, candybars (Mars, Snickers e.d.)
Hartige versnaperingen Zoute stengels, Japanse mix zonder pinda's, Naturel toastjes en crackers, naturel rijst- en maiswafels	Hartige versnaperingen Alle soorten noten, pinda's, en pitten zoals zonnebloempitten en pijnboompitten, alle soorten chips, alle zoute koekjes, zoutjes alle snacks (kroket, frikadel e.d.), olijven

De diëtist kan u aanraden om speciale voeding te gebruiken. Dit noemen we medische voeding. De diëtist bekijkt welke opties er zijn en geeft u advies dat goed bij u past.

Uw verzekeringsmaatschappij kan de kosten van medische voeding vergoeden. De diëtist stuurt dan een formulier naar het bedrijf dat met uw verzekeringsmaatschappij samenwerkt. Wordt uw medische voeding vergoed? Dan wordt de eerste keer de medische voeding bij u thuisbezorgd. Voor meer voeding moet u zelf contact opnemen met het bedrijf.

Heeft u vragen? Of heeft u meer informatie nodig? Of wilt u een afspraak maken met een diëtist? Als u onder behandeling bent bij een diëtist van het Erasmus MC kunt u ons bereiken via:

• (010) 7033055 van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 12.30 uur
• dietetiek@erasmusmc.nl

Bij spoed kunt u contact opnemen met de spoedlijn:

• (010) 7030054 van maandag t/m vrijdag van 13:30 tot 16:00 uur