Gezond eten, bewegen, foliumzuur slikken en geen alcohol: een gezonde zwangerschap begint al vóórdat je zwanger bent. Verpleegkundig specialist Lorette Paas begeleidt vrouwen met een kinderwens of tijdens de zwangerschap op het gebied van gezonde leefstijl en mentale veerkracht. ‘Ik wil vooral het menselijke benadrukken, zonder met een vinger te wijzen. Iemand die dagelijks vijf chocoladerepen eet, kan niet meteen naar nul. Terug naar twee repen is al een mooie stap vooruit.’
Lorette werkt sinds drie jaar in Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis en is het gezicht van het ‘spreekuur Gezond Zwanger’. Hier begeleidt ze jaarlijks zo’n 2000 vrouwen met een kinderwens of die zwanger zijn. ‘Ik ben vanuit persoonlijke interesse altijd veel met voeding bezig en wil de mentale zorg rondom zwangerschap en kinderwens beter op de kaart zetten. In deze baan komt dat mooi samen.’
Misverstand
De gezondheid van aanstaande ouders vóór de zwangerschap en de groei en ontwikkeling van het ongeboren kind tijdens de zwangerschap zijn belangrijke voorspellers van fysieke en mentale problemen op latere leeftijd bij kinderen. ‘Mensen denken vaak dat het pas begint als je zwanger bent, maar de voorbereiding start al drie maanden eerder,’ legt ze uit. ‘Dan wordt de kwaliteit van zaad- en eicellen bepaald. Stoppen met roken bijvoorbeeld, moet je doen vóórdat je zwanger bent, niet pas daarna.’
Niet met een vinger wijzen
De vrouwen die ik zie op mijn spreekuur worden doorverwezen vanuit de afdeling Verloskunde of Voortplantingsgeneeskunde. Het spreekuur Gezond Zwanger maakt deel uit van het Programma Slimmer Zwanger, dat vrouwen en hun partner gedurende 26 weken ondersteunt met e-mails vol tips, recepten en motiverende berichten over gezondheid.
Het programma is bedoeld om mensen toegang te geven tot betrouwbare informatie over gezond zwanger worden én blijven. Iets wat niet voor iedereen vanzelfsprekend is. ‘In sommige achterstandswijken weten veel vrouwen bijvoorbeeld niet wat foliumzuur is, en voor hen betekent veel groente eten twee keer per week. Tijdens het spreekuur geef ik realistische adviezen die zowel vol te houden als betaalbaar zijn.’
Kleine veranderingen maken een groot verschil
Lorette begeleidt ook zwangere vrouwen die moeite hebben met op gewicht blijven of afvallen. In het laatste geval beseffen vrouwen vaak echt wel dat ze overgewicht hebben, maar de vraag is: wat is haalbaar? Waar kan iemand vandaag mee beginnen? ‘Ik wijs niet met een vinger. Dat werkt demotiverend. Zelf eet ik ook weleens ongezond, dat is niemand vreemd denk ik.’
‘Een voorbeeld is een zwangere vrouw die drie keer eerder zwanger was en telkens 30 kilo aankwam. Bij haar vierde zwangerschap zei ze: ‘Ik wil niet meer zoveel aankomen.’ Ze had de gewoonte om ’s nachts naar de nachtwinkel te gaan voor ongezond eten. We hebben samen gekeken naar manieren om dit te veranderen: in plaats van vijf chocoladerepen per dag, kozen we voor een aantal bruine boterhammen met chocoladehagelslag en twee repen per dag. Stapje voor stapje gingen we gezonder. Het resultaat was dat ze haar consumptie uiteindelijk terugbracht naar één reep in twee dagen.’ De vrouw voelde zich fitter, had meer energie en sliep weer door. Hoewel ze nog niet volledig voldeed aan de richtlijnen voor groente en fruit, waren er al duidelijke verbeteringen en kwam ze veel minder aan. Ze durfde zelfs weer een rondje buiten te lopen. ‘Dit soort voorbeelden, is waar ik het voor doe. Het gaat om kleine veranderingen die samen een groot verschil maken.’
Lot uit de loterij
‘Maar ik vertel ook eerlijk waar je geen invloed op hebt. Veel vrouwen klampen zich vast aan allerlei tips en tricks om hun kansen op zwangerschap te vergroten. In een wereld vol influencers en voedingssupplementen lijkt het soms alsof alles heel beïnvloedbaar of maakbaar is. Als het dan niet lukt om zwanger te worden, komt dat extra hard aan. Vaak met gevoelens van schuld en jaloezie op vrouwen bij wie het wel lukt. Een zwangerschap is helaas één van de dingen die niet maakbaar is, en het is belangrijk om daar de controle over los te laten. Wat je wél kunt doen is gezond leven en voldoende bewegen. Dat zijn dingen die je zelf kunt beïnvloeden. Maar voor een deel is het ook een lot uit de loterij. Het is belangrijk om dat te accepteren.’
