Er zijn artikelen in de media verschenen over onderzoeksresultaten bij een kleine groep patiënten die protonentherapie heeft gekregen.
Mogelijk leidt een aantal omschrijvingen in die artikelen tot onrust bij patiënten. Als patiënten zich zorgen maken en willen weten wat het voor hen betekent, kunnen zij altijd contact opnemen met hun behandelaar. Ook krijgen patiënten die het betreft persoonlijk bericht. We vinden het belangrijk om alle belanghebbenden goed te informeren. Uit een voorlopige analyse van een recente studie[1] zijn er aanwijzingen dat patiënten met een graad 3-glioom (hersentumor) die protonentherapie kregen, een slechtere prognose zouden kunnen hebben dan patiënten die fotonentherapie hebben gekregen. De resultaten van deze voorlopige analyse zijn onverwacht en hebben onze volledige aandacht. We nemen dit dan ook uiterst serieus.
Protonentherapie bestraalt in de tumor, met veel minder schade aan omliggend gezond weefsel en daarom vooral geschikt voor tumoren in heel kwetsbare gebieden en dichtbij organen. Bewezen effectief bij de volgende typen kanker: borstkanker, hersentumoren, hoofdhalstumoren, longkanker, mediastinale lymfomen, slokdarmkanker, oogmelanoom, seminoom, chordomen en . Voor een specifiek type hersentumoren is recent gebleken dat aanvullende studies nodig zijn.
Direct maatregelen genomen
Op het moment dat deze resultaten bekend werden, is landelijk besloten om de behandelingen met protonentherapie voor deze specifieke groep patiënten uit voorzorg tijdelijk stop te zetten. Samen met andere centra onderzoeken wij zorgvuldig wat de oorzaak is en wachten wij daarnaast de definitieve onderzoeksresultaten en de daaropvolgende analyse af. Dit zal meer duidelijkheid verschaffen of de uitkomsten samenhangen met de therapie zelf of met andere, medische factoren. Als protonen-centra wilden we patiënten informeren zodra er duidelijkheid was, maar door de recente berichtgeving in de media doen we dat nu al.
Wetenschappelijk onderzoek
Omdat protonentherapie een relatief nieuwe vorm van bestraling is, worden de behandelresultaten zorgvuldig bijgehouden en wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan. Over het algemeen komen de resultaten van protonentherapie bij andere vormen van kanker overeen met wat we verwachten, of zijn zelfs beter. Tegelijkertijd weten we nog niet alles over protonentherapie. Het hoort bij wetenschappelijk onderzoek dat er nieuwe inzichten ontstaan, soms ook onverwachte. Daarom volgen we de resultaten voortdurend en handelen we met de grootst mogelijke zorgvuldigheid.
Vragen of zorgen? Blijf er niet mee rondlopen!
Wij begrijpen dat dit vragen of zorgen kan oproepen bij patiënten die protonentherapie hebben gehad of op de wachtlijst staan daarvoor en ook bij hun naasten. Blijf daar niet mee rondlopen: neem contact op met uw behandelend arts. Hij of zij licht uw situatie graag nader toe.
Onze eerste zorg gaat uit naar de patiënten en hun naasten. We doen er alles aan om duidelijkheid te krijgen, zodat we samen kunnen blijven zorgen voor de best mogelijke en meest effectieve behandeling.
Q and A
Wat is er precies aan de hand?
Er is een onderzoek gedaan naar protonentherapie bij een kleine groep patiënten met een hersentumor (graad 3-glioom met een IDH-mutatie). Uit dit onderzoek komt naar voren dat de prognose voor deze groep slechter is dan bij patiënten die met fotonentherapie zijn bestraald. De resultaten van deze voorlopige analyse zijn onverwacht en hebben onze volledige aandacht. We nemen dit dan ook uiterst serieus.
Gaat het om een fout of om een nieuw inzicht?
Er is geen sprake van een fout, enkel een resultaat dat uit het onderzoek naar voren komt. Er loopt nu vervolgonderzoek om te begrijpen of de verschillen in uitkomsten met de therapie te maken hebben of met andere medische of patiëntgebonden factoren.
Wat hebben jullie gedaan toen deze resultaten bekend werden?
Toen we deze uitkomsten onder ogen kregen, hebben we direct maatregelen genomen.
We zijn uit voorzorg gestopt met het geven van protonentherapie aan deze specifieke groep patiënten en zijn samen met andere centra verder onderzoek gestart. Dat onderzoek moet duidelijk maken of de uitkomsten samenhangen met de therapie of dat andere medische factoren een rol spelen.
Wanneer wisten jullie van deze resultaten? / Hoe lang zijn jullie hier al van op de hoogte?
De eerste signalen kwamen tijdens de analyse van het lopende onderzoek in mei van dit jaar. Omdat het om voorlopige data gaat, willen we eerst zeker weten dat de cijfers kloppen. We zijn daarom direct vervolgonderzoek gestart naar mogelijke oorzaken en de behandeling voor deze groep is in juli uit voorzorg voor de zekerheid stilgelegd. We vinden het belangrijk om pas te communiceren als de informatie betrouwbaar en goed onderbouwd is. We willen mensen niet onnodig ongerust maken of niet op de zaken vooruitlopen, maar wel volledig open zijn zodra er duidelijkheid is.
Hoeveel patiënten zijn hierdoor getroffen of mogelijk eerder overleden?
Het gaat om een kleine groep patiënten in Nederland, naar verwachting ongeveer 100. Op dit moment loopt er aanvullend onderzoek.
Is protonentherapie dan veilig?
Protonentherapie is een erkende en veilige behandeling, die in Nederland alleen wordt gegeven onder strenge kwaliteitseisen. De resultaten zijn goed en volgens verwachting. Alleen bij deze kleine groep patiënten met een specifiek type hersentumor wordt nu verder onderzocht waarom de uitkomsten afwijken.
Wordt de behandeling nu helemaal gestopt?
Alleen voor deze specifieke groep patiënten (graad 3-gliomen met een IDH-mutatie) is de behandeling uit voorzorg tijdelijk gepauzeerd. Voor andere soorten kanker gaat de behandeling gewoon door.
Wat moeten patiënten doen die al protonentherapie hebben gehad?
Zij hoeven niets te doen. We kunnen ons voorstellen dat patiënten zich zorgen maken en willen weten wat het voor hen betekent. Zij kunnen altijd contact opnemen met de eigen behandelend radiotherapeut-oncoloog.
Wie onderzoekt dit?
Het onderzoek gebeurt in samenwerking met de drie Nederlandse protonencentra en onafhankelijke onderzoekers. De resultaten worden getoetst volgens internationale wetenschappelijke standaarden.
Wanneer weten jullie meer?
De eerste aanvullende resultaten worden naar verwachting in de loop van 2026 bekend.
