Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)?
LMD is een oogziekte waarbij het zicht langzaam slechter wordt. Dit komt omdat een deel van het oog (de macula) beschadigd raakt. LMD ontstaat pas op latere leeftijd, meestal rond de 50 of 60 jaar. Soms gebruiken we ook de Engelse naam: age-related macular degeneration (AMD).
Bij LMD gaan de kegeltjes kapot of minder goed werken. Hierdoor ziet u minder goed.
Wat is de macula?
We noemen de macula ook wel de gele vlek. Dit is het middelste deel van het netvlies achter in het oog. Met dit deel kun je het beste zien. In de macula zitten kegeltjes. Deze zorgen ervoor dat u scherp ziet en dat u kleuren kunt zien.Bij LMD gaan de kegeltjes kapot of minder goed werken. Hierdoor ziet u minder goed.
Wat merkt u van LMD?
Doordat de macula beschadigd raakt, kunt u last krijgen van:
- Een zwarte vlek, in het midden van uw zicht.
- Minder scherp zien.
- Minder goed kleuren zien.
- Beeldvervorming.
- U ziet dan lijnen die eigenlijk recht zijn, als kromme, vervormde lijnen.
- Dit komt vooral voor bij natte LMD.
- Minder goed zien in het donker, of juist als het heel licht is.
- Visuele hallucinaties (Charles Bonnet Syndroom)
Vormen van LMD
Er zijn 2 verschillende vormen van LMD: droge LMD en natte LMD. Er is ook een voorstadium van LMD.
Meestal krijgen mensen in beide ogen LMD. Maar het kan zijn dat LMD in het ene oog veel eerder ontstaat, dan in het andere oog. Beide ogen hebben vaak het dezelfde vorm van LMD. Droge LMD komt het vaakst voor.
Meestal krijgen mensen in beide ogen LMD. Maar het kan zijn dat LMD in het ene oog veel eerder ontstaat, dan in het andere oog. Beide ogen hebben vaak het dezelfde vorm van LMD. Droge LMD komt het vaakst voor.
Voorstadium
Bij het voorstadium van LMD heeft u nog weinig klachten, mogelijk heeft u iets meer moeite met lezen. Maar u heeft al wel kleine ophopingen van afvalstoffen in de macula. Deze ophopingen heten drusen. Kleine drusen zijn normaal, dat hoort bij ouder worden. Maar als de drusen gaan groeien en groter worden, noemen we het een voorstadium van LMD. Als de drusen verder groeien kan het voorstadium veranderen in droge of natte LMD. Het kan jaren duren voordat dit gebeurt, of nooit uitgroeien tot LMD.
Het voorstadium wordt vaak toevallig ontdekt, bijvoorbeeld bij een controle voor een andere oogaandoening of bij diabetes.
Het voorstadium wordt vaak toevallig ontdekt, bijvoorbeeld bij een controle voor een andere oogaandoening of bij diabetes.
Droge LMD
Bij droge LMD breken de kegeltjes die in de macula zitten af. Soms verdwijnen ze zelfs helemaal. Dit noemen we ook wel ‘atrofie van de kegeltjes’ of ‘geografische atrofie’.
Droge LMD kan veranderen in natte LMD. Merkt u dat uw zicht snel slechter wordt? Of ziet u beeldvervormingen? Neem dan contact op met onze polikliniek.
Droge LMD kan veranderen in natte LMD. Merkt u dat uw zicht snel slechter wordt? Of ziet u beeldvervormingen? Neem dan contact op met onze polikliniek.
Natte LMD
Bij natte LMD ontstaan er kleine, afwijkende bloedvaatjes achter het netvlies. Hierdoor ontstaan er zwellingen in het netvlies. Ook kunnen de bloedvaatjes in gaan bloeden. Dit noemen we lekkende bloedvaatjes. Natte MD begint meestal in één oog, maar kan later ook in het andere oog ontstaan.
Bij natte LMD gaat uw zicht vaak snel achteruit. Als we snel een behandeling geven, kan uw zicht soms weer beter worden. Zonder behandeling kunnen er littekens ontstaan op de macula. Dan wordt uw zicht meestal niet meer beter. Neem dus snel contact op met onze polikliniek als u merkt dat uw zicht opeens minder wordt.
Bij natte LMD gaat uw zicht vaak snel achteruit. Als we snel een behandeling geven, kan uw zicht soms weer beter worden. Zonder behandeling kunnen er littekens ontstaan op de macula. Dan wordt uw zicht meestal niet meer beter. Neem dus snel contact op met onze polikliniek als u merkt dat uw zicht opeens minder wordt.
Visuele hallucinaties
Sommige mensen met LMD krijgen last van visuele hallucinaties. U ziet dan bijvoorbeeld beelden van mensen, dieren, gebouwen of landschappen, die er helemaal niet zijn. Soms kunnen de hallucinaties ook patronen zijn. De hallucinaties zijn alleen visueel. U hallucineert dus geen geluiden, geur of gevoel. Ook weet u dat de beelden niet echt zijn. Dit noemen we het Charles Bonnet Syndroom.
Sommige mensen krijgen maar 1 of 2 keer last van hallucinaties. Maar anderen kunnen jarenlang, de hele dag last hebben van de hallucinaties.
Sommige mensen krijgen maar 1 of 2 keer last van hallucinaties. Maar anderen kunnen jarenlang, de hele dag last hebben van de hallucinaties.
Hoe ontstaan de hallucinaties?
Mensen die dit syndroom niet kennen, kunnen zich zorgen maken over hun geestelijke gezondheid. Maar de hallucinaties zijn normale reactie van de hersenen. Dit komt omdat u minder goed ziet. De hersenen gaan de delen die u niet ziet, zelf invullen. Hierdoor ziet u dingen die er eigenlijk niet zijn.Diagnose
Om te bepalen of u LMD heeft, kijken we naar het netvlies van uw oog. We doen verschillende onderzoeken:
- Een oogspiegel-onderzoek. Tijdens dit onderzoek doen we druppels in uw ogen, zodat uw pupil groter wordt.
- Let op: Na dit onderzoek mag u niet zelf autorijden. U krijgt namelijk druppels in uw ogen, waardoor uw zicht tijdelijk wazig kan worden. Ook kunnen uw ogen gevoeliger zijn voor licht.
- Netvliesscans (OCT). We maken dan een foto van het netvlies. We kunnen daarmee kijken of er vocht zit in de macula. Ook kunnen we hiermee controleren of er veranderingen optreden.
- Fluorescentie-angiografie. Dit doen we alleen als het nodig is. We maken dan een foto van de bloedvaten in het netvlies. Om de foto te maken geven we een vloeistof aan u via een infuus.
Behandelingen
Bij het voorstadium van LMD
Heeft u het voorstadium van LMD? Dan heeft u (nog) geen behandeling nodig. Wel kunt u uw levensstijl aanpassen om de kans te verminderen dat u LMD krijgt. De volgende dingen kunt u doen:- Eet gezond. Bijvoorbeeld een (mediterraan) dieet met veel bladgroente en vette vis, zoals zalm of makreel.
- Gebruik voedingssupplementen. Bijvoorbeeld AREDS2. Let op: vraag uw oogarts om advies, voordat u met voedingssupplementen begint.
- Stop met roken. Roken kan ervoor zorgen dat de ziekte erger wordt.
Bij natte LMD
Heeft u natte LMD? Dan geven we meestal injecties in het oog met een bepaald medicijn (anti-VEGF). Dit zorgt ervoor dat de afwijkende vaatjes niet meer groeien. Blijf ook een gezond dieet volgen en stop met roken.In het begin van de behandeling krijgt u meestal elke 4 weken een injectie. Het verschilt per persoon hoeveel injecties er nodig zijn. Als de behandeling goed aanslaat, hoeft u steeds minder vaak een injectie.
Wanneer u vroeg begint met de behandeling, heeft u meestal het beste resultaat. Niet bij iedereen zullen de injecties even goed werken. We bespreken de risico’s en bijwerkingen van de behandeling met u. Er is een kleine kans op een oogontsteking door een bacterie. Hierdoor kunt u blind worden.
Bij droge LMD
Er is helaas nog geen goede behandeling voor droge LMD. Blijf een gezond dieet volgen en stop met roken. Er wordt wel veel onderzoek gedaan naar nieuwe behandelingen. Maar tot nu toe werken deze behandelingen niet beter dan gezond eten.Zelf uw zicht controleren
Door LMD kunt u last krijgen van beeldvervorming. U ziet dan bijvoorbeeld kromme lijnen, terwijl de lijnen eigenlijk recht zijn.
Twijfelt u of u last heeft van beeldvervorming? U kunt dit makkelijk zelf checken. Gebruik bijvoorbeeld het Amsler-raster hieronder. Ziet u kromme of vervormde lijnen? Dan heeft u beeldvervorming. U kunt ook kijken naar andere rechte lijnen, zoals de voegen tussen tegels.
Gaat uw zicht in korte tijd veel achteruit? Of krijgt u last van beeldvervorming? Neem dan contact op met onze polikliniek.
Twijfelt u of u last heeft van beeldvervorming? U kunt dit makkelijk zelf checken. Gebruik bijvoorbeeld het Amsler-raster hieronder. Ziet u kromme of vervormde lijnen? Dan heeft u beeldvervorming. U kunt ook kijken naar andere rechte lijnen, zoals de voegen tussen tegels.
Gaat uw zicht in korte tijd veel achteruit? Of krijgt u last van beeldvervorming? Neem dan contact op met onze polikliniek.
LMD in de familie
Komt LMD voor in uw familie? Dan is er een grotere kans dat u ook LDM krijgt. LDM is namelijk erfelijk.
Heeft 1 van uw ouders (of beide ouders) LMD? Dan raden wij het aan om gezond te eten. Bijvoorbeeld een (mediterraan) dieet met veel bladgroente en vette vis, zoals zalm of makreel. Daarnaast raden wij het aan om te stoppen met roken.
Heeft 1 van uw ouders (of beide ouders) LMD? Dan raden wij het aan om gezond te eten. Bijvoorbeeld een (mediterraan) dieet met veel bladgroente en vette vis, zoals zalm of makreel. Daarnaast raden wij het aan om te stoppen met roken.
Contact
Neem dan contact op met onze polikliniek:
- Bel naar: (010) 704 01 35
- Of mail naar: oogheelkunde@erasmusmc.nl
Meer informatie
- Heeft u vragen over maculadegeneratie? Of wilt u in contact komen met andere patienten met LMD? Neem dan contact op met de Macula-Infolijn van de MaculaVereninging.
- Bent u slechtziend of blind en wilt u meer informatie over hoe u hiermee kunt omgaan? Neem dan contact op met Visio. Ze helpen slechtziende en blinde mensen hoe ze zo zelfstandig mogelijk kunnen leven.
