Naar huis met een tracheacanule

Een tracheacanule is een buisje in uw luchtpijp. De medische naam voor luchtpijp is trachea.

Normaal gesproken ademt u lucht in via de neus of mond. Vervolgens gaat de lucht via de luchtpijp naar de longen. Nu u een tracheacanule heeft, komt lucht via de canule in uw luchtpijp. U kunt niet meer door uw neus of mond ademhalen. U haalt dus adem via de canule.


Een tracheacanule.

Er zijn verschillende soorten canules:

• Een canule zonder cuff.
• Een canule met cuff. Een cuff is een ballon om de canule. Heeft u een canule met cuff? Dan krijgt u hier extra informatie over (‘Tracheacanule met cuff’).

Praten

Om te praten moet er lucht langs de stembanden stromen. Door de canule gebeurt dit niet meer. Praten gaat daarom anders.

• Heeft u een canule zonder cuff? Of een canule met een lege cuff? Dan kunt u op 2 manieren praten:

1. Door tijdens het uitademen met uw vinger de buitenkant van de canule of de kunstneus af te sluiten. Lucht kan dan niet meer via de canule naar buiten stromen. Daardoor stroomt lucht via uw stembanden en uw mond of neus naar buiten.
2. Met een spreekventiel. U ademt dan nog steeds in via de canule. Maar bij uitademing blokkeert het spreekventiel de opening. Daardoor stroomt lucht via de stembanden langs uw mond of neus naar buiten. Op die manier kunt u praten.

• Heeft u een canule met een opgeblazen cuff? Dan kunt u helemaal niet praten. Dit komt omdat er in dit geval helemaal geen lucht langs de canule naar boven kan.

Verlies van de functie van de neus

Met een tracheacanule verliest u de functie van de neus.

Wat doet de neus?

• De neus filtert 95 % van de deeltjes van ingeademde lucht.
• De neus maakt ingeademde lucht vochtig en warm. Dit zorgt dat het slijm in uw luchtpijp vloeibaar blijft. Dit vloeibare slijm houdt uw luchtpijp schoon. Dat werkt zo: bij elke ademhaling kunnen er schadelijke deeltjes met de lucht meekomen. Bijvoorbeeld bacteriën of stof. Het slijm vangt deze op. Hele kleine haartjes verplaatsen het slijm naar de keelholte. Daar slikt u het slijm door of hoest u het op.

Wat gebeurt er zonder de functie van de neus?

Bij u gaat lucht niet meer via de neus naar binnen. De gevolgen:

• Er kunnen makkelijker schadelijke stoffen in uw luchtpijp komen.
• Er komt droge, koude lucht in uw luchtpijp. Dit zorgt dat het slijmvlies uitdroogt. Daardoor wordt het slijm dikker en taaier. De haartjes kunnen het slijm daardoor niet goed naar de keelholte verplaatsen.

U kunt hierdoor last krijgen van taai slijm, slijmproppen, korstjes of infecties in uw luchtpijp.

Hoe lossen we dat op?

Om te zorgen dat uw slijm toch schoon, warm en vloeibaar blijft, doet u 2 dingen:

1. Druppelen, elke dag een paar keer. Druppelen zorgt ook dat u slijm kunt ophoesten. Meer informatie hierover vindt u onder ‘Druppelen’.
2. Een kunstneus dragen. Meer informatie hierover vindt u onder ‘Kunstneuzen’.

Huid rondom de canule

De canule drukt op de huid eronder. Daardoor kunt u wondjes krijgen op die plek. Ook kan er slijm op de huid terechtkomen, waardoor uw huid beschadigd of geïrriteerd kan raken.

Heeft u hier last van? Dan kunt u een metalline gaas dragen. Dit gaasje zit tussen uw huid en de canule. Het neemt slijm en vocht op. Daardoor komt er minder slijm en vocht op uw huid. Zo beschermt het uw huid.

U draagt een metalline gaas in ieder geval in de eerste periode na de operatie.

De canule moet elke 4 tot 6 weken gewisseld worden op de polikliniek. Hier ontvangt u een afspraak voor.

Als u bijna met ontslag gaat, krijgt u van ons een koffer mee. Dit is uw ontslagpakket. Hierin zitten:

• materialen van het bedrijf MDS Medical
• een lijst met uitleg over deze materialen

Wij melden u aan bij MDS Medical, zodat u thuis nieuwe materialen kunt bestellen. Informatie over bestellen vindt u op mdsmedical.nl/bestelling-doorgeven/bestellen-bij-mds.

U kunt ook contact opnemen met MDS Medical voor advies over producten.

Op het uiteinde van de binnencanule kunt u een kunstneus plaatsen. Dit is een filter. U ademt dan lucht in via het filter. Het filter doet ongeveer hetzelfde als een neus: het maakt ingeademde lucht warm, vochtig en het filtert stofdeeltjes uit de lucht.

Verschillende soorten kunstneuzen

Gebruik een kunstneus zo veel mogelijk. Draag overdag en in de nacht een kunstneus.
Dit is belangrijk om uw slijm vloeibaar te houden. Als u de kunstneus even niet gebruikt, wordt uw slijm snel weer dikker.

U kunt een kunstneus maximaal 24 uur gebruiken. Zit de kunstneus vol met slijm, of is het vuil? Vervang het dan eerder.

Hoe vaak?

U druppelt 4 tot 6 keer per dag.

• Is uw slijm vloeibaar, makkelijk op te hoesten en doorzichtig? Dan is uw slijm normaal. U hoeft dan maar 4 keer per dag te druppelen.

Druppel vaker in deze gevallen:

• Uw slijm is geel of groen. Dit kan een teken van een infectie zijn.
• Uw slijm is bruin of rood. U heeft dan mogelijk korstjes in uw luchtpijp.
• Uw slijm is taai.

Druppel in deze gevallen 5 of 6 keer per dag, of zelfs elke 2 uur.

Wat heeft u nodig? spiegel spuitje 2 ml klein flesje met zout water (dit is een flacon met NaCl 0.9 %) tissues 10x10 gaas pincet, of een canuleborstel, of een swab Wat moet u doen? Deel 1: druppelen en slijm ophoesten Was uw handen. Ga voor de spiegel staan of zitten. Heeft u een spreekventiel of kunstneus op de canule? Verwijder deze. Controleer of de binnencanule in de buitencanule zit. Het is belangrijk dat u druppelt met de binnencanule in. Maak het spuitje vast aan het flesje met vloeistof. Trek met het spuitje 2 ml vloeistof op. Houd het spuitje voor de canule. Adem een paar keer diep in. Tijdens een inademing: spuit de vloeistof krachtig in de canule. Zorg dat de tip van het spuitje de canule niet afsluit. U zal nu gaan hoesten. Vang het slijm op met een tissue. Controleer de kleur en dikte van het slijm.

Bent u nog benauwd? Of hoort u dat er nog steeds slijm aanwezig is? Herhaal dan stap 9 en 10.

Deel 2: binnencanule schoonmaken 1. Houd met uw ene hand het schildje van de buitencanule vast. Haal met uw andere hand de binnencanule eruit. Dit doet u door deze een kwartslag te draaien. Leg de binnencanule op een schoon doekje of tissue.

2. Maak de binnencanule schoon. U kunt hierbij kiezen uit 3 manieren:

• Met een gaasje en pincet:

1. Vouw een 10x10 gaasje helemaal open.
2. Pak de punt van het gaasje met een pincet.
3. Maak het gaasje nat onder de kraan.
4. Duw het gaasje met de pincet in de binnencanule onder stromend lauw water.
5. Trek het gaasje er met de pincet aan de andere kant weer uit. Gooi het gaasje weg.

Herhaal stap 4 en 5 totdat de binnencanule schoon is.

• Met een canuleborstel:

1. Maak de canuleborstel nat onder de kraan.
2. Houd de binnencanule onder lauw, stromend water en duw tegelijk de borstel in de binnencanule. Zorg hierbij dat de borstel niet naar buiten komt aan de onderkant van de canule. Leg daarvoor uw vinger op het uiteinde van de canule. Dit is om beschadiging te voorkomen.
3. Tussen het schoonmaken door: spoel de binnencanule met lauw, stromend water.
4. Herhaal deze stappen totdat de binnencanule schoon is.

U mag de borstel meerdere keren gebruiken. Gebruik de borstel maximaal 1 week.

• Met een swab:

1. Maak de swab nat onder de kraan.
2. Als u wilt, kunt u een 10x10 gaasje om de swab heen doen.
3. Houd de binnencanule onder lauw, stromend water en duw tegelijk de swab in de binnencanule.
4. Tussen het schoonmaken door: spoel de binnencanule met lauw, stromend water.
5. Herhaal deze stappen totdat de binnencanule schoon is.
6. Maak de buitenkant van de binnencanule droog met een tissue.
7. Breng de binnencanule weer in. Houd met 1 hand het schildje van de buitencanule goed vast. Plaats de binnencanule terug met uw andere hand. Draai de binnencanule een kwartslag. De binnencanule moet dan vastklikken in de buitencanule.
8. Plaats een kunstneus op de canule.
9. Was uw handen.

Hoe vaak?

1 keer per dag. Is het metalline gaas al eerder vies? Verzorg de huid dan eerder.

Wat heeft u nodig?

pincet spiegel metalline gaas 10x10 gaas Wat moet u doen? Verwijder het metalline gaas onder de canule. Maak het gaasje nat met water. Maak hiermee de huid rondom de canule schoon. Haal loszittende korstjes en restjes slijm weg. Pak een schoon metalline gaas. Plaats dit onder het canuleschild. Dit doet u zo: Til het schild aan 1 kant iets van de huid af. Schuif het metalline gaas eronder. Hier kunt een pincet bij gebruiken. Doe hetzelfde aan de andere kant.

Hoe vaak?

1 keer per week, of vaker als het nodig is. Bijvoorbeeld als het bandje vies is, als er zweet op zit of na het douchen.

Wat heeft u nodig?

spiegel een nieuw canulebandje pincet sperder Let op: er is een hele kleine kans dat de canule eruit valt bij het wisselen van het bandje. Houd daarom de sperder in de buurt. Valt de canule eruit? Kijk dan onder ‘De canule valt eruit’ onder ‘Wat te doen bij...’.

Wat moet u doen?

Bandje verwisselen

1. Pak een nieuw canulebandje.
2. Let op: verwijder het oude canulebandje om de hals nog niet, maar schuif het klittenband aan beide kanten wat omhoog.
3. Schuif de ene kant van het nieuwe bandje achter de canuleschild-opening, onder het oude klittenband.
4. Trek het nieuwe klittenband door de opening van het canuleschild en vouw het klittenband dubbel.
5. Doe hetzelfde met de andere kant van het nieuwe bandje.
6. Bevestig het klittenband van het nieuwe bandje aan elkaar vast om uw hals heen.
7. Verwijder het oude canulebandje door het klittenband te openen.

Als u het fijn vindt, kunt u een pincet gebruiken om het klittenband vast te pakken.

Heeft u koorts? Neem dan direct contact met ons op. U heeft dan misschien een infectie. Het is belangrijk dat we dit snel behandelen.

Heeft u geel, groen, bruin of rood slijm? Of is uw slijm heel taai? Probeer dan eerst vaker te druppelen. Hier leest u over onder ‘Hoe vaak’ onder ‘Druppelen’.

Helpt dit niet? Neem dan contact met ons op.

Is de huid rondom de canule rood? Kijk dan of dit mogelijk komt door een drukplek van de canule. Als u geen metalline gaas gebruikt, is het advies deze alsnog te gebruiken. Gebruikt u dit wel of blijft de huid rood? Neem dan contact met ons op.

Bent u benauwd? Dan heeft u misschien een sputumplug. Dit is een prop slijm. Deze kan uw luchtwegen voor een deel blokkeren, waardoor u benauwd kunt worden.

Volg bij benauwdheid direct deze stappen:

1. Haal de binnencanule eruit. Maak deze schoon en plaats deze terug.
1. U kunt ook de reserve-binnencanule plaatsen. Dan kunt u de binnencanule later schoonmaken.
2. Druppel de canule, totdat u geen pluggen of korsten meer ophoest. Hiervoor volgt u de stappen onder ‘Druppelen van de canule’.

Hoe kunt u een sputumplug in de toekomst voorkomen?

Een sputumplug komt doordat uw slijm niet vochtig genoeg is. Zo kunt u zorgen dat uw slijm wel vochtig blijft, en verkleint u de kans op een sputumplug:

Druppel de canule 4 tot 6 keer per dag. Of vaker, als uw slijm heel taai is.

Gebruik zo veel mogelijk een kunstneus.

Sommige klachten hierboven kunnen ook op een infectie wijzen. Deze klachten samen kunnen op een infectie wijzen:

• koorts
• geel, groen of bruin slijm
• een rode huid rondom de canule
• benauwd zijn

Heeft u last van 2 of meer van deze klachten tegelijk? Neem dan contact met ons op.

De kans dat de canule eruit valt is klein. Vooral als u het canulebandje vervangt volgens de stappen hierboven.

Valt uw canule er toch uit? Volg dan direct deze stappen:

1. Doe een sperder in uw luchtpijp.
1. Heeft u geen sperder in de buurt? Gebruik dan iets anders om het gat open te houden. Bijvoorbeeld de binnencanule, een pincet of uw vingers.
2. Hiermee zorgt u dat het gat in uw hals niet dichtvalt. Als dit gebeurt, kunt u stikken.
2. Bel 112, gebruik de 112-app, of zorg dat iemand anders 112 belt.

Een arts moet de canule terugplaatsen. Zorg dat u ook de voerder meeneemt.

Heeft u vragen? Neem dan contact op met de verpleegkundig consulenten van het canuleteam:

• 06 24 96 21 74
• canuleteam@erasmusmc.nl
• Bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur.

Op andere tijden kunt u bellen naar de kliniek Hoofd-Hals:

• (010) 703 31 16

Zet de app 112NL op uw telefoon. U kunt de verpleegkundige hiervoor om hulp vragen.

Met deze app kunt u de ambulance waarschuwen, zonder dat u hoeft te praten. Dit is belangrijk als u alleen bent in een noodsituatie.