Patiëntenfolder

Methotrexaat (MXT) toedienen

Voor kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa

Je dokter en/of IBD verpleegkundig specialist heeft met je gesproken over het gebruik van methotrexaat (MTX). In deze folder lees je de belangrijkste zaken over hoe je dit medicijn het beste kan gebruiken. Deze folder is géén vervanging van de bijsluiter die je bij de apotheek krijgt. Heb je na het lezen van deze folder nog vragen, dan kan je daarmee terecht bij je dokter of IBD verpleegkundig specialist (IBD.sophia@erasmusmc.nl).

Kindermaag-, darm- en leverziekten

Download PDF

Algemeen

De oorzaak van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is tot nu toe niet bekend. Daarom is de behandeling met medicijnen gericht op het verminderen van klachten en het voorkomen van verslechtering van je ziekte. Medicijnen kunnen gegeven worden om de ziekte rustig te maken (vaak een korte behandeling) maar ook om de ziekte rustig te houden (onderhoudsbehandeling voor jarenlang). Daardoor kan het zijn dat je verschillende medicijnen tegelijk moet gebruiken. De ziekte geneest dus niet door de behandeling met medicijnen, maar als het goed is verbeteren je klachten wel. Na het minderen of stoppen met (onderhouds)medicijnen kunnen de klachten weer terugkomen.

Uitleg voor degene die de prik zet

Spullen die je nodig hebt:

medicatieoverzicht
met MTX gevulde spuit
injectienaald
pleister
naaldencontainer
afvalzakje

Werkwijze

zorg voor een rustige omgeving
controleer op het medicatieoverzicht de datum van injecteren
controleer bij de met MTX gevulde spuit de houdbaarheidsdatum en de dosering
was je handen
bepaal de prikplaats (bij voorkeur in het bovenbeen of links en rechtsonder in de buik)

Prikken met voorgevulde Humira pen:

Prikken met een spuit met naald:

Controleer in het venster of er heldere vloeistof in de spuit zit.
Verwijder de grijze dop (met nummer ‘1’ erop) van de spuit en daarna de donkerroze dop (met nummer ‘2’ erop).
Fixeer met je ene hand de prikplaats tussen duim en wijsvinger.
Plaats het witte uiteinde (naald) loodrecht in de huid in een hoek van 90 graden.
Druk licht het witte uiteinde op de huid.
Duw met je wijsvinger of duim op de donkerroze knop als je klaar bent voor de prik. Je hoort dan een duidelijke ‘klik’ en voelt een klein prikje.
Blijf gedurende 10 seconden duwen om ervoor te zorgen dat alle medicijnen in je lichaam terecht komt.
Neem na die 10 seconden de voorgevulde pen rechtop van zijn plek.
Druk met een gaasje gedurende 10 seconden zachtjes op de plek waar je geprikt hebt om eventueel het bloeden te stoppen. Probeer niet te wrijven. Plak er zo nodig een pleister op.
Laat de Humirapen in één geheel in de naaldencontainer vallen.
Doe al het overige afval in een afvalzakje. Deze mag in uw gewone huisvuilniszak.
Was je handen.
Teken de gegeven injectie af op het medicatieoverzicht.

Verwijder het dopje van de spuit en zet de naald op de spuit.
Verwijder de beschermhuls van de naald en houd de spuit als een pen in je hand.
Fixeer met je andere hand de prikplaats tussen duim en wijsvinger.
Plaats nu de naald loodrecht in de huid in een hoek van 90 graden.
Trek met de hand die eerder de huid fixeerde, de zuiger van de spuit iets omhoog en kijk of er bloed in de spuit komt. Is dit het geval verwijder dan de spuit, druk de prikplaats af en begin opnieuw met een nieuwe spuit en naald.
Spuit vervolgens de vloeistof in door de zuiger rustig naar beneden te drukken.
Leg een gaasje op de prikplaats en verwijder de naald, in één beweging, uit de huid.
De prikplaats niet masseren.
Laat spuit en naald in één geheel in de naaldencontainer vallen.
Druk de prikplaats af met het gaasje en plak er zo nodig een pleister op.
Doe al het overige afval in een afvalzakje. Deze mag in uw gewone huisvuilniszak.
Was je handen.
Teken de gegeven injectie af op het medicatieoverzicht.

Aanvullende informatie

Bewaren MTX-injectie

Niet alle MTX-spuiten hoeven in de koelkast bewaard te worden. Kijk goed in de bijsluiter welk bewaaradvies voor jou geldt. Zorg dat de spuiten niet bereikbaar zijn voor (kleine) kinderen.

Injectiemoment

Kies een vaste dag en tijdstip waarop je de prik zet, zodat je het niet vergeet. ’s Avonds na het eten prikken kan misselijkheid helpen voorkomen. Tevens kan je via je arts/ verpleegkundig specialist pillen krijgen voor de misselijkheid. Vraag hierna mocht je deze niet gekregen hebben.

Knoeien

Wanneer er vloeistof uit de spuit wordt geknoeid op bijvoorbeeld meubilair of tapijt dan kan je de vloeistof opnemen met een tissue en daarna het oppervlak met water reinigen. Komt de vloeistof in aanraking met kleding, dan kan je deze het beste direct wassen in de wasmachine. Bij contact met de huid en/of ogen moet je 10 à 15 minuten grondig spoelen met water en hierna contact opnemen met je huisarts.

Naaldencontainer

Direct na het prikken doe je de spuit met naald in de naaldencontainer. Deze mag niet bij het huisafval, maar wordt vol ingeleverd bij de apotheek.

Overig afval

Al het overige afval mag in de normale huisvuilniszak.

Prikaccident

Het is mogelijk dat als iemand anders jou prikt, zich per ongeluk prikt aan de naald tijdens het prikken of opruimen van de MTX. Laat in dat geval het wondje goed uitbloeden, door vlak naast de wond te drukken. Dit om eventuele MTX te verwijderen. Spoel het wondje met lauw kraanwater uit. Neem vervolgens contact op met je huisarts of ziekenhuis.

Voorraad

Controleer regelmatig de voorraad spuiten, neem zo nodig contact op met de apotheek of met je dokter voor een herhaalrecept.

Adviezen bij prikangst

Prikken krijgen is natuurlijk nooit leuk, maar soms is het wel erg belangrijk. Bij MTX is het zo dat het medicijn veel beter werkt als je het via een prik krijgt.

Hierbij een aantal tips om misschien het prikken wat makkelijker te maken:

Zorg dat je goed voorbereid bent op de prik. Begrijp waarom je de prik moet krijgen. Een prik doet altijd een beetje pijn, maar gelukkig is altijd maar pijn voor een klein moment.
Als je prikken veel pijn vindt doen kan je proberen of het minder pijn doet als je de plek van prikken een beetje koud maakt met ijsklontjes. Mocht dit niet genoeg helpen kan je vragen aan je dokter/ verpleegkundig(e) (specialist) of je een verdovende crème (EMLA) kunt gebruiken. Hierdoor voel je de prik niet zo goed meer, maar het inspuiten van het medicijn nog wel.
Probeer tijdens het prikken om aan iets anders te denken. Denk bijvoorbeeld aan wat je het allerliefste voor je verjaardag wilt hebben of wat je graag wilt gaan doen als je vakantie hebt. Dan zal je merken dat het prikken veel sneller gaat.

Tot slot

Als je na het lezen van deze instructiefolder nog vragen hebt, neem dan contact op met je dokter of IBD- verpleegkundig(e) (specialist). Er bestaat tevens een folder over het medicijn MTX. Hierin staat bijvoorbeeld beschreven hoe het medicijn werkt en wat de meest voorkomende bijwerkingen zijn. Mocht je deze willen hebben vraag dit aan je IBD- verpleegkundig(e) (specialist).