dat het gezonde weefsel zoveel mogelijk gespaard wordt en de tumor een zo hoog mogelijke dosis krijgt. We gaan u bestralen op uw prostaat.Wij leggen u graag uit hoe deze behandeling verloopt en welke voorbereidingen nodig zijn.
De robotarm die we gebruiken tijdens de bestraling kan veel meer posities aannemen dan de gebruikelijke bestralingsmachines. Tijdens de bestraling wordt de tumorpositie voortdurend gecontroleerd en zo nodig gecorrigeerd. Dit gebeurt met behulp van markers (kleine metalen staafjes) die speciaal voor deze bestraling in de prostaat zijn geplaatst. Door deze markers kunnen we met behulp van röntgenfoto’s de bestraling van de prostaat heel nauwkeurig uitvoeren. Al deze eigenschappen zorgen ervoor dat we het gezonde weefsel zoveel mogelijk sparen en de tumor een zo hoog mogelijke dosis bestraling krijgt. Het Erasmus MC beschikt over 2 Cyberknifes: de Mantis en de Polaris.
Voor uw afspraken bij patiëntenvoorlichting, zorgpost, mouldroom, voorbereidings-CT en de bestralingen kunt u het beste de ingang aan de Zimmermanweg gebruiken. U kunt zich melden bij de receptie van radiotherapie.
Voor de behandeling op de Cyberknife zijn onder andere de volgende voorbereidingen nodig om de bestraling zo goed mogelijk te laten verlopen:
Voorbereiding
Voor de bestraling is het nodig dat er 4 kleine markers in de prostaat gebracht worden. De uroloog in het Erasmus MC doet deze plaatsing meestal. Met behulp van 2 naalden worden de markers via de huid tussen de anus en het scrotum, onder echogeleiding, ingebracht. Deze procedure duurt 15 tot 30 minuten.
Bijwerkingen markerplaatsingNa plaatsing van de markers kunnen de volgende bijwerkingen optreden:
Om u nauwkeurig te kunnen bestralen is een stabiele en comfortabele houding belangrijk. Het kan zijn dat u een afspraak krijgt in de mouldroom voor het maken van een vacuümmatras. Dit is een op uw lichaam gevormd matras. Het kan echter ook zijn dat dit matras niet nodig is, dan ontvangt u geen afspraak voor de mouldroom.
De endeldarm moet zoveel mogelijk dezelfde vulling hebben tijdens de CT-scan en MRI-scan en tijdens alle bestralingen. Voor een lege endeldarm is het belangrijk dat u een regelmatige ontlasting heeft, dat de darmen zo min mogelijk geprikkeld worden en er zo weinig mogelijk lucht in uw darmen zit. Dit kunt u bereiken door voedingsmiddelen te vermijden die gassen geven of prikkelend werken. Daarom krijgt u een dieet (zie de dieetadviezen verderop).
Onder het kopje 'Overzicht voorbereiding bestraling prostaat' staat een laxeerschema gekoppeld aan de afspraken voor de CT-scan, de MRI-scan en de Cyberknife. U krijgt hiervoor Dulcolax-zetpillen en tabletten voorgeschreven (het kan zijn dat u bij de apotheek een alternatief krijgt, zoals Bisacodyl).
Op de dag dat u komt voor de CT-scan en de MRI-scan krijgt u eerst een blaaskatheter. Dit is een slangetje door de plasbuis. Hiervoor krijgt u een afspraak bij een verpleegkundige van de zorgpost radiotherapie. Via de katheter kan de blaas eerst geleegd worden en vervolgens gevuld met een vaste hoeveelheid water. Door de katheter kunnen we ook de plasbuis herkennen op de CT-scan en voorkomen dat deze later tijdens de bestraling te veel bestraling krijgt. De katheter gebruiken we alleen bij de CT-scan en bij de MRI-scan. U krijgt de scans op dezelfde dag. Bij beide scans is het belangrijk dat de blaas een constante inhoud heeft. De CT-scan vindt plaats bij radiotherapie, de MRI-scan bij radiodiagnostiek. De scans zijn nodig om een bestralingsplan te maken. Na de scans verwijdert de verpleegkundige van de zorgpost de
katheter.
Na de CT-scan krijgt u tatoeagepuntjes om uw ligging op het bestralingstoestel zo goed mogelijk te kunnen reconstrueren. Met een kleine naald brengen we een beetje inkt net onder de huid aan. Zo ontstaat er een klein stipje dat blijvend is.
Het is de bedoeling dat u ongeveer een half uur voor de bestraling naar het toilet gaat en uit plast en vervolgens 2 bekertjes water drinkt, zodat de blaas redelijk gevuld is tijdens de bestraling.
Tijdens de bestraling ligt u in dezelfde houding als tijdens de CT-scan. Wij plaatsen u met behulp van de tatoeagepuntjes in de juiste houding. Als u goed ligt, is het belangrijk dat u zo rustig en ontspannen mogelijk blijft liggen. Daarna verlaten we de bestralingsruimte. Er hangen 4 camera’s waarmee we u in de gaten houden.
Vanuit de bedieningsruimte maken we eerst röntgenfoto’s om u nauwkeurig te kunnen positioneren. U voelt de tafel een klein beetje bewegen. Tijdens de bestraling beweegt het bestralingstoestel om u heen. U krijgt de bestraling via verschillende kanten, u voelt daar niets van. U kunt naar de radio luisteren en uw voorkeur aan ons doorgeven. Na de eerste bestraling krijgt u de afspraken van de rest van de week mee. Op vrijdag krijgt u (indien van toepassing) de afspraken voor de daarop volgende week. Na de bestraling kunt u naar huis.
De bestraling duurt ongeveer een half uur tot 3 kwartier.
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
Bestraling op de Cyberknife
De robotarm die we gebruiken tijdens de bestraling kan veel meer posities aannemen dan de gebruikelijke bestralingsmachines. Tijdens de bestraling wordt de tumorpositie voortdurend gecontroleerd en zo nodig gecorrigeerd. Dit gebeurt met behulp van markers (kleine metalen staafjes) die speciaal voor deze bestraling in de prostaat zijn geplaatst. Door deze markers kunnen we met behulp van röntgenfoto’s de bestraling van de prostaat heel nauwkeurig uitvoeren. Al deze eigenschappen zorgen ervoor dat we het gezonde weefsel zoveel mogelijk sparen en de tumor een zo hoog mogelijke dosis bestraling krijgt. Het Erasmus MC beschikt over 2 Cyberknifes: de Mantis en de Polaris.
Aanmelden
Voor uw afspraken bij patiëntenvoorlichting, zorgpost, mouldroom, voorbereidings-CT en de bestralingen kunt u het beste de ingang aan de Zimmermanweg gebruiken. U kunt zich melden bij de receptie van radiotherapie.
Voorbereiding
Voor de behandeling op de Cyberknife zijn onder andere de volgende voorbereidingen nodig om de bestraling zo goed mogelijk te laten verlopen:
- plaatsen van markers in de prostaat
- maken van een vacuümmatras in de mouldroom (eventueel)
- een dieet
- laxeren
- plaatsen van een blaaskatheter
- CT-scan
- MRI-scan
Markerplaatsing
Voorbereiding
- Bloedverdunners
Als u bloedverdunnende medicatie gebruikt, moet u hier mogelijk 5 tot 7 dagen voor de plaatsing van de markers mee stoppen. Dit gebeurt in overleg met uw behandelend arts. - Antibioticum
Om infecties te voorkomen, neemt u op de dag van de ingreep 1 uur voor én 6 uur na de markerplaatsing een tablet antibioticum. - Water drinken
Voor de plaatsing moet u 2 bekertjes water drinken zodat de blaas redelijk gevuld is.
Voor de bestraling is het nodig dat er 4 kleine markers in de prostaat gebracht worden. De uroloog in het Erasmus MC doet deze plaatsing meestal. Met behulp van 2 naalden worden de markers via de huid tussen de anus en het scrotum, onder echogeleiding, ingebracht. Deze procedure duurt 15 tot 30 minuten.
 |  |
Bijwerkingen markerplaatsingNa plaatsing van de markers kunnen de volgende bijwerkingen optreden:
- Tot een week na implantatie kunt u bloed bij de urine hebben, drink in dit geval voldoende.
- Tot een maand na implantatie kunt u bloed bij de zaadlozing hebben.
- Koorts; als u koorts krijgt (38.5º C of hoger) binnen een week na de implantatie, neem dan contact op met uw huisarts of de dienstdoende arts van urologie van het Erasmus MC via (010) 704 0 704.
Mouldroom
Om u nauwkeurig te kunnen bestralen is een stabiele en comfortabele houding belangrijk. Het kan zijn dat u een afspraak krijgt in de mouldroom voor het maken van een vacuümmatras. Dit is een op uw lichaam gevormd matras. Het kan echter ook zijn dat dit matras niet nodig is, dan ontvangt u geen afspraak voor de mouldroom.
 |  |
Dieet
De endeldarm moet zoveel mogelijk dezelfde vulling hebben tijdens de CT-scan en MRI-scan en tijdens alle bestralingen. Voor een lege endeldarm is het belangrijk dat u een regelmatige ontlasting heeft, dat de darmen zo min mogelijk geprikkeld worden en er zo weinig mogelijk lucht in uw darmen zit. Dit kunt u bereiken door voedingsmiddelen te vermijden die gassen geven of prikkelend werken. Daarom krijgt u een dieet (zie de dieetadviezen verderop).
- 5 tot 7 dagen voor de CT-scan en MRI-scan begint u met het dieet
- 5 tot 7 dagen voor de bestraling begint u weer met het dieet
Laxeren
Onder het kopje 'Overzicht voorbereiding bestraling prostaat' staat een laxeerschema gekoppeld aan de afspraken voor de CT-scan, de MRI-scan en de Cyberknife. U krijgt hiervoor Dulcolax-zetpillen en tabletten voorgeschreven (het kan zijn dat u bij de apotheek een alternatief krijgt, zoals Bisacodyl).
- 1 dag voor de CT- en de MRI-scan moet u beginnen met laxeren
- het laxeren is ook nodig tijdens alle bestralingen
Blaaskatheter
Op de dag dat u komt voor de CT-scan en de MRI-scan krijgt u eerst een blaaskatheter. Dit is een slangetje door de plasbuis. Hiervoor krijgt u een afspraak bij een verpleegkundige van de zorgpost radiotherapie. Via de katheter kan de blaas eerst geleegd worden en vervolgens gevuld met een vaste hoeveelheid water. Door de katheter kunnen we ook de plasbuis herkennen op de CT-scan en voorkomen dat deze later tijdens de bestraling te veel bestraling krijgt. De katheter gebruiken we alleen bij de CT-scan en bij de MRI-scan. U krijgt de scans op dezelfde dag. Bij beide scans is het belangrijk dat de blaas een constante inhoud heeft. De CT-scan vindt plaats bij radiotherapie, de MRI-scan bij radiodiagnostiek. De scans zijn nodig om een bestralingsplan te maken. Na de scans verwijdert de verpleegkundige van de zorgpost de
katheter.
Tatoeagepuntjes
Na de CT-scan krijgt u tatoeagepuntjes om uw ligging op het bestralingstoestel zo goed mogelijk te kunnen reconstrueren. Met een kleine naald brengen we een beetje inkt net onder de huid aan. Zo ontstaat er een klein stipje dat blijvend is.
 |  |
Over de bestraling
Voorbereiding
Het is de bedoeling dat u ongeveer een half uur voor de bestraling naar het toilet gaat en uit plast en vervolgens 2 bekertjes water drinkt, zodat de blaas redelijk gevuld is tijdens de bestraling.
Verloop van de bestraling
Tijdens de bestraling ligt u in dezelfde houding als tijdens de CT-scan. Wij plaatsen u met behulp van de tatoeagepuntjes in de juiste houding. Als u goed ligt, is het belangrijk dat u zo rustig en ontspannen mogelijk blijft liggen. Daarna verlaten we de bestralingsruimte. Er hangen 4 camera’s waarmee we u in de gaten houden.
 |  |
Vanuit de bedieningsruimte maken we eerst röntgenfoto’s om u nauwkeurig te kunnen positioneren. U voelt de tafel een klein beetje bewegen. Tijdens de bestraling beweegt het bestralingstoestel om u heen. U krijgt de bestraling via verschillende kanten, u voelt daar niets van. U kunt naar de radio luisteren en uw voorkeur aan ons doorgeven. Na de eerste bestraling krijgt u de afspraken van de rest van de week mee. Op vrijdag krijgt u (indien van toepassing) de afspraken voor de daarop volgende week. Na de bestraling kunt u naar huis.
Duur van de behandeling
De bestraling duurt ongeveer een half uur tot 3 kwartier.
Bijwerkingen en complicaties
Bij de bestraling krijgen de naastgelegen organen van de prostaat (zoals de endeldarm, de blaas, de urinebuis en de zenuwen en bloedvaten naar de penis) deels ook bestraling. In de periode van de bestralingen en de eerste 4 weken daarna kunt u last krijgen van bijwerkingen, zoals:
- vaker plassen
- moeite hebben met plassen (dunne straal)
- branderigheid met (mogelijk) pijnlijk gevoel bij het plassen
- vaker ontlasting
- dunne ontlasting
- slijmverlies uit de anus
- vermoeidheid
- zeer vaak moeten plassen (ook ’s nachts)
- vernauwing van de urinebuis, met als gevolg moeilijk plassen
- impotentie
- bloedverlies bij de ontlasting
- vaker ontlasting en/of aandrang
Dieetadviezen
De volgende voedingsmiddelen kunt u beter vermijden:
De lucht die u vaak ongemerkt tijdens het eten inslikt, komt voor een deel in uw darmen terecht. Om dit tegen te gaan is het van belang rustig te eten, zodat er minder kans is op het inslikken van lucht. Ook bij kauwgom kauwen, roken (we adviseren om daarmee te stoppen) en praten tijdens een maaltijd slikken mensen vaak lucht in.
Adviezen voor een regelmatige ontlasting
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
- grof volkoren brood, brood met grove zaden en pitten, roggebrood
- muesli, cruesli, vezelrijke ontbijtproducten als All-Bran plus
- tarwezemelen
- bleekselderij, asperges, champignons, maïs, rabarber
- gasvormende groenten, zoals prei, ui, koolsoorten, spruiten en paprika
- rauwe groenten, zoals rauwkost, tomaat, sla en komkommer
- peulvruchten, zoals bruine bonen, kapucijners, witte bonen, kidneybonen
- pruimen, nectarines, perziken
- ananas
- gedroogd fruit, zoals tuttifrutti, gedroogde zuidvruchten, verse en gedroogde vijgen, dadels
- scherpe kruiden, specerijen en knoflook
- noten, pinda’s en kokosproducten
- koolzuurhoudende dranken, bier (ook alcoholvrij bier)
- citrusfruit zoals sinaasappel, mandarijn, citroen en grapefruit
- andijvie, aubergine, bietjes, bloemkool, broccoli, courgette
- maximaal 4 koppen koffie per dag
De lucht die u vaak ongemerkt tijdens het eten inslikt, komt voor een deel in uw darmen terecht. Om dit tegen te gaan is het van belang rustig te eten, zodat er minder kans is op het inslikken van lucht. Ook bij kauwgom kauwen, roken (we adviseren om daarmee te stoppen) en praten tijdens een maaltijd slikken mensen vaak lucht in.
Adviezen voor een regelmatige ontlasting
- breng regelmaat aan in uw voedingspatroon door 3 hoofdmaaltijden te gebruiken
- drink 2 liter vocht per dag en wissel de soorten af zoals thee, koffie, water, vruchtendranken zonder prik, melkproducten, soep, bouillon
- kauw goed of snijd het eten fijn
- eet rustig
- neem voldoende lichaamsbeweging (als dat kan)
Overzicht voorbereiding bestraling prostaat
| datum | tijd | wat moet u doen? |
| ....... uur | markerplaatsing | |
| 5-7 dagen voor CT-scan | beginnen met dieet, stoppen na MRI-scan | |
| 1 dag voor CT-/MRI-scan | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van CT-/MRI-scan | 8.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
| ....... uur | melden bij receptie radiotherapie voor plaatsen blaaskatheter | |
| ....... uur | mouldroom voor maken vacuümmatras (indien nodig) | |
| ....... uur | CT-scan | |
| ....... uur | MRI-scan | |
| ....... uur | verwijderen blaaskatheter | |
| 5-7 dagen voor bestraling | weer beginnen met dieet | |
| 1 dag voor eerste bestraling | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van bestraling | 8.00 uur | 2 tabletten Dulcolax (heeft u de bestraling voor 10.00 uur? Dan hoeft u deze niet in te nemen) |
| half uur voor bestraling | uitplassen en 2 bekertjes water drinken | |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
Heeft u nog vragen?
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
Contact
- Radiotherapie, (010) 704 15 38 (heeft u vragen voor de radiotherapeutisch laboranten of de radiotherapeut, dan verbinden wij u door).
- Bij koorts (38.5º C of hoger) binnen een week na de implantatie, neemt u contact op met uw huisarts of de dienstdoende arts van urologie van het Erasmus MC via (010) 704 0 704.
Dieetadviezen
De volgende voedingsmiddelen kunt u beter vermijden:
De lucht die u vaak ongemerkt tijdens het eten inslikt, komt voor een deel in uw darmen terecht. Om dit tegen te gaan is het van belang rustig te eten, zodat er minder kans is op het inslikken van lucht. Ook bij kauwgom kauwen, roken (we adviseren om daarmee te stoppen) en praten tijdens een maaltijd slikken mensen vaak lucht in.
Adviezen voor een regelmatige ontlasting
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
- grof volkoren brood, brood met grove zaden en pitten, roggebrood
- muesli, cruesli, vezelrijke ontbijtproducten als All-Bran plus
- tarwezemelen
- bleekselderij, asperges, champignons, maïs, rabarber
- gasvormende groenten, zoals prei, ui, koolsoorten, spruiten en paprika
- rauwe groenten, zoals rauwkost, tomaat, sla en komkommer
- peulvruchten, zoals bruine bonen, kapucijners, witte bonen, kidneybonen
- pruimen, nectarines, perziken
- ananas
- gedroogd fruit, zoals tuttifrutti, gedroogde zuidvruchten, verse en gedroogde vijgen, dadels
- scherpe kruiden, specerijen en knoflook
- noten, pinda’s en kokosproducten
- koolzuurhoudende dranken, bier (ook alcoholvrij bier)
- citrusfruit zoals sinaasappel, mandarijn, citroen en grapefruit
- andijvie, aubergine, bietjes, bloemkool, broccoli, courgette
- maximaal 4 koppen koffie per dag
De lucht die u vaak ongemerkt tijdens het eten inslikt, komt voor een deel in uw darmen terecht. Om dit tegen te gaan is het van belang rustig te eten, zodat er minder kans is op het inslikken van lucht. Ook bij kauwgom kauwen, roken (we adviseren om daarmee te stoppen) en praten tijdens een maaltijd slikken mensen vaak lucht in.
Adviezen voor een regelmatige ontlasting
- breng regelmaat aan in uw voedingspatroon door 3 hoofdmaaltijden te gebruiken
- drink 2 liter vocht per dag en wissel de soorten af zoals thee, koffie, water, vruchtendranken zonder prik, melkproducten, soep, bouillon
- kauw goed of snijd het eten fijn
- eet rustig
- neem voldoende lichaamsbeweging (als dat kan)
Overzicht voorbereiding bestraling prostaat
| datum | tijd | wat moet u doen? |
| ....... uur | markerplaatsing | |
| 5-7 dagen voor CT-scan | beginnen met dieet, stoppen na MRI-scan | |
| 1 dag voor CT-/MRI-scan | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van CT-/MRI-scan | 8.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
| ....... uur | melden bij receptie radiotherapie voor plaatsen blaaskatheter | |
| ....... uur | mouldroom voor maken vacuümmatras (indien nodig) | |
| ....... uur | CT-scan | |
| ....... uur | MRI-scan | |
| ....... uur | verwijderen blaaskatheter | |
| 5-7 dagen voor bestraling | weer beginnen met dieet | |
| 1 dag voor eerste bestraling | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van bestraling | 8.00 uur | 2 tabletten Dulcolax (heeft u de bestraling voor 10.00 uur? Dan hoeft u deze niet in te nemen) |
| half uur voor bestraling | uitplassen en 2 bekertjes water drinken | |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
Heeft u nog vragen?
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
Contact
- Radiotherapie, (010) 704 15 38 (heeft u vragen voor de radiotherapeutisch laboranten of de radiotherapeut, dan verbinden wij u door).
- Bij koorts (38.5º C of hoger) binnen een week na de implantatie, neemt u contact op met uw huisarts of de dienstdoende arts van urologie van het Erasmus MC via (010) 704 0 704.
Overzicht voorbereiding bestraling prostaat
| datum | tijd | wat moet u doen? |
| ....... uur | markerplaatsing | |
| 5-7 dagen voor CT-scan | beginnen met dieet, stoppen na MRI-scan | |
| 1 dag voor CT-/MRI-scan | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van CT-/MRI-scan | 8.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
| ....... uur | melden bij receptie radiotherapie voor plaatsen blaaskatheter | |
| ....... uur | mouldroom voor maken vacuümmatras (indien nodig) | |
| ....... uur | CT-scan | |
| ....... uur | MRI-scan | |
| ....... uur | verwijderen blaaskatheter | |
| 5-7 dagen voor bestraling | weer beginnen met dieet | |
| 1 dag voor eerste bestraling | 12.00 uur | 2 tabletjes Dulcolax |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax | |
| dag van bestraling | 8.00 uur | 2 tabletten Dulcolax (heeft u de bestraling voor 10.00 uur? Dan hoeft u deze niet in te nemen) |
| half uur voor bestraling | uitplassen en 2 bekertjes water drinken | |
| 20.00 uur | 1 zetpil Dulcolax |
Heeft u nog vragen?
Heeft u nog vragen? Neemt u dan gerust contact met ons op.
Contact
- Radiotherapie, (010) 704 15 38 (heeft u vragen voor de radiotherapeutisch laboranten of de radiotherapeut, dan verbinden wij u door).
- Bij koorts (38.5º C of hoger) binnen een week na de implantatie, neemt u contact op met uw huisarts of de dienstdoende arts van urologie van het Erasmus MC via (010) 704 0 704.
