Totale lichaamsbestraling

Totale lichaamsbestraling is een belangrijk onderdeel van een stamceltransplantatie. Bestraling als onderdeel van uw behandeling heeft als eerste doel de eigen afweerreactie,
gericht tegen de donorstamcellen, te onderdrukken. Tevens zal een hoge dosis lichaamsbestraling kwaadaardige cellen, die mogelijk na de chemotherapie zijn overgebleven
vernietigen. Een hoge dosis totale lichaamsbestraling wordt in principe op drie opeenvolgende dagen gegeven.

U krijgt een afspraak bij de radiotherapeut op de afdeling Radiotherapie. Daar krijgt u uitleg over het doel, de procedure en de mogelijke bijwerkingen van de bestraling.

1 tot 2 weken voor de bestraling maken we een CT-scan op de afdeling Radiotherapie. Eén scan als u op uw linkerzij ligt en één scan als u op uw rechterzij ligt.
Deze scan ook wel lokalisatie genoemd is nodig omdat de bestralingsdosis in de longen lager moet zijn dan de rest van uw lichaam. Hiervoor moeten individuele afdekblokken van lood worden gemaakt in de vorm van uw longen.


De CT-scan ruimte

Tijdens de scan ligt u tegen een perspex-plaat aan. Ga zo ontspannen mogelijk liggen. Uw hoofd ligt iets voorovergebogen en uw knieën opgetrokken. We helpen u hoe u moet liggen. Tijdens de bestraling ligt u op dezelfde manier, tegen de perspex plaat aan.

Deze scans gebruiken we om een bestralingsplan te maken. De longen moeten minder bestraling krijgen dan de rest van uw lichaam. Hiervoor moeten we goed in kaart brengen waar uw longen liggen. We maken met hulp van de scans afdekblokken van lood, precies op maat. Hierdoor krijgen de longen minder bestraling.

Afhankelijk van het bestralingsplan is het ook nodig minder bestraling in de nieren te laten komen. In dat geval worden er ook afdekblokken van de nieren gemaakt.

Na de scan zetten we kleine tatoeage-puntjes op uw lichaam. Hiermee zorgen we dat u tijdens de bestraling op precies dezelfde manier ligt als tijdens de scan.

Foto's

Na de scan gaat u naar de bestralingsruimte. U gaat op het bestralingsbed liggen. We maken daar nog een aantal foto's. Zo kunnen we goed kijken hoe u tijdens de bestraling zal liggen en weten we hoe groot de afdekblokken voor uw longen (en nieren) moeten worden.

Hoe lang duurt het?

De hele procedure op de CT-scan en het bestralingstoestel duurt ongeveer 1 tot 1,5 uur.

Iemand meenemen

U mag iemand meenemen naar de bestralingsafdeling, bijvoorbeeld uw partner of een familielid. Deze persoon mag bij u blijven totdat u de bestralingsruimte in gaat. Hij/zij kan dan op de afdeling wachten tot u klaar bent met de bestraling

Warme kleding

In de bestralingsruimte is het vrij koel. Dat is nodig voor het bestralingstoestel.
Uw bovenlichaam moet tijdens de drie ochtendsessies ontbloot blijven, zodat we u in de juiste houding kunnen neerleggen.
Tijdens de middagsessies kun u een een ruim zittend T-shirt/trui met lange mouwen (zonder metaal) aan trekken

Tijdens beide bestralingen is het verstandig sokken en een warme loszittende (trainings)broek zonder ritssluiting en zonder metaal aan te trekken.

Tijdens de bestraling kunnen we een deken over u heen leggen als u wilt.

Eigen muziek uitkiezen

Tijdens de bestraling ligt u een lange tijd alleen. Het kan prettig zijn om naar muziek te luisteren. U kunt zelf een radiostation kiezen. U kunt geen oortelefoon dragen.

U krijgt een hoge dosis totale lichaamsbestraling. Dit geven we op drie dagen achter elkaar twee keer per dag ( in de ochtend en in de middag).

De bestralingen in de ochtend

De bestralingsruimte

De bestralingslaboranten brengen u naar de bestralingsruimte. Daar gaat u op het speciale bestralingsbed liggen. We helpen u om in de juiste houding te liggen. U krijgt de bestraling deels terwijl u op uw linkerzij ligt en deels terwijl u op uw rechterzij ligt. U ligt net zoals u tijdens de voorbereidende CT-scan.
U ligt met uw rug tegen de perspex plaat aan. Aan de andere kant van de plaat plaatsen we de afdekblokken voor uw longen (en soms voor uw nieren). We maken daarna een röntgen-foto, om te controleren of de blokken goed zitten. Als de blokken nog niet helemaal goed zitten, verplaatsen we ze.

Positionering tijdens de ochtendsessies

Als u goed ligt, is het belangrijk dat u stil blijft liggen tot de bestraling afgelopen is. We vertellen u precies wanneer dit is.


Definitieve houding tijdens de ochtendsessies

Wij verlaten daarna de ruimte. De bestraling start daarna. U voelt hier niets van.
Wij kunnen u zien met een camera en houden u altijd in de gaten. We kunnen u ook horen en met u praten via een intercom.


De laborant houdt u in de gaten vanuit de bedieningsruimte

Tijdens de bestraling worden continu foto’s gemaakt om te controleren of de blokken nog steeds goed zitten. Als het nodig is komen we de blokken weer goed leggen.

De bestraling duurt 20 minuten per kant. De bestraling mag alleen onderbroken worden bij noodsituaties. Steek dan uw hand op, maar blijf verder zo stil mogelijk liggen. We stoppen de bestraling dan meteen.

Andere zij

Als de bestraling op de ene zij klaar is, mag u zich bewegen. We vertellen u wanneer dat is. U mag ook even naar het toilet als u wilt.

Daarna gaat u op uw andere zij op het bestralingsbed liggen. U ligt weer net zoals op de voorbereidende CT-scan. Het plaatsen van de blokken en vervolgens de bestraling gaan op dezelfde manier als bij de eerste zij ligging.

De bestralingen in de middag

De bestraling in de middag vindt op hetzelfde speciale bestralingsbed plaats. We helpen u om in de juiste houding te liggen.
Het grootste verschil is dat er tijdens de drie middagsessies geen afdekkingsblokken worden gebruikt. U krijgt de bestraling deels terwijl u op uw linkerzij ligt en deels terwijl u op uw rechterzij ligt. U ligt net zoals u tijdens de ochtendsessies.

Als u goed ligt, is het belangrijk dat u stil blijft liggen tot de bestraling afgelopen is. We vertellen u precies wanneer dit is.

Hoe lang duurt de bestraling?

In de ochtend duurt de bestraling zelf ongeveer 20 minuten per zijde van uw lichaam. In de middag duurt dit ongeveer 10 minuten per zijde van uw lichaam.
De totale behandeling duurt ongeveer 1 tot 1,5 uur.

Wat voelt u tijdens de bestraling?

U voelt niets van de bestraling zelf. Het kan wel vermoeiend zijn om twee keer een tijd stil te liggen.

Na de bestraling

Na de bestraling, brengen we u terug naar de verpleegafdeling.

De tweede dag gaat de bestraling op dezelfde manier als de eerste dag.

Bijwerkingen

Korte termijn (direct na bestraling of na een paar dagen)

Meteen na de bestraling kunt u al bijwerkingen krijgen.

• Grieperig gevoel
• Misselijk of braken
• Gevoelige speekselklieren (rond de oren)

U krijgt medicijnen die hier tegen helpen. Sommige medicijnen krijgt u al voor de bestraling.

Korte termijn (enkele dagen na bestraling)

U heeft een hoge dosis chemotherapie en bestraling gehad. Daardoor kunt u na enkele dagen ook last krijgen van:

• Pijn aan uw mond en keel
• Pijn bij met slikken
• Misselijkheid
• Waterdunne ontlasting

De dosis in uw longen is door de afdekblokken verlaagd. Toch is er een kans op een bestralings-longontsteking. Klachten hiervan zijn:

• Droge hoest
• Kortademig
• Soms koorts

Lange termijn

Longen

Bij de meeste mensen gaat de longfunctie achteruit na een stamceltransplantatie. Dit merkt u niet in het dagdagelijks functioneren. Wel kunt u dit merken bij langdurige, zwaar-lichamelijke arbeid, bijvoorbeeld een duurloop.

Nieren

Bij sommige mensen gaan de nieren slechter werken na een aantal jaar. Zelfs als we de dosis in de nieren verlaagd is met blokken. U blijft onder controle bij de hematologie in het ziekenhuis, we houden dan ook uw nierfunctie in de gaten.

Schildklier

Bij sommige mensen gaat de schildklier slechter werken na een aantal jaar. U krijgt dan medicijnen met schildklierhormoon. Door deze medicijnen heeft uw geen klachten van uw schildklier meer.

Onvruchtbaar

Voor de bestraling heeft u al chemotherapie gehad, de meeste mensen zijn hierdoor al onvruchtbaar. Deze bestraling is in hoge dosis en op uw hele lichaam. Hierdoor zult u ook onvruchtbaar worden. Dit is blijvend. Dit geldt voor mannen en vrouwen. Heeft u nog een kinderwens? Bespreek dit dan voor de chemotherapie met uw arts.

Staar

Veel mensen krijgen een aantal jaar na deze bestraling staar. Dat is een vertroebeling van de ooglens, waardoor u minder scherp kunt zien. Dit kunnen we verhelpen met een operatie.

Bent u bij ons onder behandeling en heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen over bijwerkingen, over de bestralingsbehandeling of medische vragen? Neem dan contact op met het secretariaat van uw behandelende radiotherapeut.

Tijdens uw bezoek aan onze afdeling kunt u de vragen ook stellen aan uw behandelend arts, de verpleegkundige of de radiotherapeutisch laborant.

Patiëntinformatiecentrum Oncologie (PATIO)

Het patiëntinformatiecentrum is er voor iedereen die met kanker te maken krijgt, als patiënt of naaste. Het informatiecentrum bevindt zich aan de Zimmermanweg en is geopend van maandag t/m vrijdag van 8.00 - 16.30 uur. Telefoon: (010) 704 12 02. Mail: patio@erasmusmc.nl Voor alle mogelijkheden en activiteiten: www.erasmusmc.nl/kankerinstituut/patio. Kijkt u ook eens naar het ervaringsverhaal van Joris:

De afdeling radiotherapie is bereikbaar via onderstaande telefoonnummers:

Tijdens kantooruren:

• (010) 704 13 14 (algemeen secretariaat radiotherapie)

Afspraak plannen:

• (010) 704 15 38 (patiëntenplanning radiotherapie)

Met dringende vragen buiten kantoortijden neemt u contact op via het algemene telefoonnummer en vraagt u naar de dienstdoende radiotherapeut.

• (010) 704 0 704