Zenuwletsels

Zenuwletsel was al bekend ten tijde van Hippocrates en Galenus, maar het zou nog eeuwen duren voordat de structuur, functie en de betekenis van de zenuw voldoende was doorgrond en men aan een herstel kon beginnen te gaan denken. Met de introductie van de laboratorium-microscoop en speciale kleuringstechnieken werd het in de negentiende eeuw pas mogelijk zenuwen gedetailleerd te onderzoeken: men kon onderscheid maken tussen de isolatie aan de buitenzijde (epineurium) en de isolatie rond de individuele axonen (perineurium).

Beschadiging van zenuwen kunnen worden ingedeeld naar de ernst van het letsel: 1) Kneuzing van een zenuw (Neuropraxie) 2) Intacte buitenlaag, maar beschadiging inwendige laag (Axonotmesis) 3) Volledige doorsnijding (Neurotmesis)

Ad 1)

Een neuropraxie kan ontstaan door een rekletsel of een gesloten beknelling van de zenuw. Per definitie zijn de binnenlaag (axonen) en de buitenlaag (epineurium) intact. Echter, de functie kan van de zenuw kan volledig uitvallen. De behandeling is afwachten met een goede uitleg aan de patient. In principe kan er (nagenoeg) volledig herstel optreden. 

Ad 2) 

Op het niveau van de binnenlaag (axonen) is er een onderbreking. Dit kan ook ontstaan door een beknelling of tractie van de zenuw. Aan de buitenzijde oogt de zenuw intact, maar de geleiding is verminderd. In de vroege fase kan het lastig zijn om een neuropraxie en axonotmesis te onderscheiden. De behandeling is in eerste instantie afwachten. Bij uitblijvende herstel kan een reconstructie overwogen worden. 

Ad 3)

Dit betreft een doorsnijding van de zenuw. Dit kan een scherpe of crush-achtige doorsnijding zijn. Indien de zenuw niet wordt hersteld, ontstaat per definitie een eindstandige zenuwknobbel (neuroom). Ongeveer 10 % van alle neuromen geeft extreme pijnklachten. Indien de zenuw motor vezels heeft, zijn de spieren, die worden aangestuurd door deze zenuw niet aangestuurd. Indien er geen herstel optreedt, zal na enige tijd irreversibel spierverlies optreden

Het is belangrijk om het letsel goed in kaart te brengen. Het testen van gevoel dient niet met een scherp instrument te gebeuren. Idealiter, wordt het gevoel getest m.b.v “testharen” ( 1-punts discriminatie) en een schijfje met twee stompe punten (2-puntsdiscriminatie). Het testen van het gevoel bij kinderen is lastig. Het voelen naar de textuur van de huidlijnen geeft een indikatie over de innervatie. Aanbevolen wordt om de aangedane vinger(s) in een bakje met lauw water te plaatsen gedurende een paar minuten. Indien de vinger(s)  rimpels vertonen, is dit een indikatie, dat de vingers geinnerveerd zijn, m.a.w. dat de zenuw zeer waarschijnlijk continu is.

Voor zenuwen met motorische vezels kan een electrisch onderzoek (KNF) worden aangevraagd. Hiermee kan de geleiding over de zenuw worden gemeten. 

Bij gesloten letsels (bijvoorbeeld een beknelling) kan een afwachtend beleid afgesproken worden, als een neuropraxie of een neurotmesis wordt vastgesteld of vermoed. Na 6-8 weken dient het gevoel of de motorische aansturing teruggekeerd te zijn.