Onderwijsontwikkelingen

In het Erasmus MC willen we je boeien, binden en ondersteunen bij je ontwikkeling als zorgprofessional. Je vakmanschap en aandacht voor de patiënt zijn belangrijk om excellente zorg te leveren, en om uitdagend onderwijs en baanbrekend onderzoek te bieden. Leren en werken gaan in het Erasmus MC hand in hand en leveren een betekenisvolle bijdrage aan het team- en organisatieresultaat.

We bieden je een academische omgeving waarin je de mogelijkheid krijgt om je blijvend te ontwikkelen. Niet alleen in de vorm van opleiding en scholing, maar vooral in de vorm van leren op de werkplek en leren van en met elkaar.

Je leert bij ons op verschillende locaties: op je werkplek, binnen het team, interprofessioneel en in netwerken binnen en buiten het Erasmus MC. Je hebt daarin een eigen verantwoordelijkheid in en mag iets verwachten van het Erasmus MC. Namelijk een: dynamische, innovatieve en veilige leercultuur waar volop ruimte en stimulans aanwezig zijn voor een persoonlijke en collectieve ontwikkeling. Een omgeving waar je uitgedaagd wordt en veilig voelt om vragen te stellen en initiatief te nemen.

In het Erasmus MC is dit de visie op leren:

• Leren is een dynamisch proces.
  Werk verandert, verdwijnt, verschuift. Daarom blijven we ons ontwikkelen op het gebied van kennis, vaardigheden en ervaring. Bij het leren gaat het niet zozeer om het aantal opleidingen, trainingen, certificaten en diploma’s maar vooral om het actualiseren van de vakkennis in een snel evoluerende maatschappij en organisatie.
• Leren is geïntegreerd in je werk.
  We onderbreken het werk zo min mogelijk doordat je op de werkplek accurate informatie krijgt en kan raadplegen wanneer dat dit nodig is. We ondersteunen je werkprocessen contextgericht en stapsgewijs. Voer je kritieke taken en werkzaamheden uit die bij verkeerd uitvoeren van significante impact zijn voor de patiënt, medewerker of organisatie? Dan bieden we je formele scholing of ondersteuning op de werkplek.
• Leren is zelf de regie en verantwoordelijkheid nemen.
  Als medewerker heb je zelf de regie en verantwoordelijkheid om je te blijven ontwikkelen. Je bent proactief en stelt een (hulp)vraag wanneer je er zelf niet uitkomt. Binnen het Erasmus MC voelen we ons ervoor verantwoordelijk onze bekwaamheid op peil te houden. Een leven lang leren is daarom een vanzelfsprekendheid. Hoe en wat je leert wordt mede bepaald door je ambities, levensloopfase en door persoonlijke omstandigheden tijdens je carrière.
• We leren van en met elkaar.
  Als team en met verschillende professies zijn we sterker dan als individu. Door gezamenlijk te leren, werken we beter en verbeteren we de uitkomsten van de patiëntenzorg, het onderzoek en onderwijs. Onze in-en externe netwerken helpen daarbij. Hierdoor kunnen we op veel gebieden bij de tijd blijven en oplossingen voor nieuwe ontwikkelingen bedenken. Om van elkaar te leren is feedback en feedforward vragen en geven essentieel.
• Leren faciliteren door leidinggevenden.
  Als leidinggevende in het Erasmus MC stimuleer en ontwikkel je de vakbekwaamheid, autonomie en verantwoordelijkheid van je medewerkers. Je wendt je invloed aan om werken en leren op de werkplek met elkaar te verbinden en te optimaliseren. Je complimenteert medewerkers voor hun getoonde leer- en werkprestaties en voor de voortgang bij de ontwikkeling van hun bekwaamheid. We stimuleren zelfreflectie en zelfregulatie. De focus is vooral op wat goed gaat en wat medewerkers zelf willen versterken: we hanteren een waarderende aanpak. We leren om te verbeteren.

Deze visie op leren is momenteel nog in concept en moet definitief worden vastgesteld.

In de OER worden afspraken, verantwoordelijkheden, rechten en plichten omschreven die gelden voor (CZO-)opleidingen die door de Erasmus MC Academie worden verzorgd.   
Praktijkopleiders en managers van aangesloten instellingen hebben meegedacht over de inhoud en de praktische uitvoering van de regeling.

Waarom een nieuwe OER? 

De verschuiving naar EPA-gericht opleiden is een goed moment om het kijken naar toetsen en de verantwoordelijkheid van verschillende betrokkenen opnieuw onder de loep te nemen.   
We hanteren een aantal uitgangspunten, die ontleed zijn aan de visie op leren van de Erasmus MC Academie en het landelijke programma CZO Flex Level:   

• Het toevertrouwen van professionele activiteiten aan studenten/pio’s staat centraal.
• Leren is geïntegreerd in het werk.
• De student/pio/medewerker heeft de regie, is zelf verantwoordelijk voor het leren en stemt dat zelf af met de verantwoordelijke functionaris in de praktijk en de opleider in de praktijk.
• Leren stopt niet na het behalen van een certificaat of diploma. 
• Voor het monitoren van de voortgang hanteren we de landelijke toetsinstrumenten, het proces van bekwaam verklaren met een OOG-bespreking en een gesprekscyclus.   

Deze uitgangspunten betekenen dat we bij het monitoren en beoordelen van de voortgang van het leren de regie zoveel mogelijk bij de student/pio leggen en (toets)instrumenten aanbieden die gericht zijn op ontwikkeling. Zorginstellingen hebben een grote verantwoordelijkheid bij het toevertrouwen van professionele activiteiten. We zien het opleiden tot het moment van bekwaam verklaren als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van theorie- en praktijkopleider. 

Hoe werken en leren nog beter samengaan

CZO Flex Level

De opleiding die voldoet aan de uitgangspunten van CZO Flex Level is flexibel, vernieuwend, effectief, op maat, zonder onnodige ballast en met de nadruk op werkplekleren.

De Entrustable Professional Activities (EPA’s) zijn het instrument om competenties praktisch te vertalen naar de dagelijkse zorgpraktijk.

Werkgevers vragen om professionals die om kunnen gaan met veranderingen, die vaardig en bekwaam zijn en blijven voor de taken die zij binnen een bepaalde functie uitoefenen en die snel en adequaat worden opgeleid. Hard nodig in deze tijden van arbeidskrapte.

Voor de Academie betekent dit dat we met een andere bril naar onze opleidingen kijken, met name naar de manier waarop wij onderwijs ontwikkelen. Een aantal opleiders zijn het afgelopen jaar getraind in de methodiek: The 5 Moments of Need ™. Deze is ontwikkeld door Bob Moscher en Conrad Gottfredson en passen we toe om onderwijs te ontwikkelen waarmee we medewerkers, studenten en professionals in opleiding (pio’s) op de werkplek ondersteunen bij het uitvoeren van hun taken en leren op de werkplek. Medewerkers ondersteunen bij het uitvoeren van taken heet ook wel performance support.

De methodiek helpt je om vast te stellen wat je waar kan leren en waar opleiding voor nodig is. Zonder jullie zorgprofessionals kunnen wij leren en werken niet goed op elkaar afstemmen. Doe je mee?

Hoe leren wij?

Het is een gegeven dat je het meeste leert als je aan het werk bent. De ene keer gebeurt dit leren bewuster dan een andere keer. Leren heeft daarnaast een sociale aspect. Zo leer je van en met collega’s van bepaalde situaties, Ook leer je van de fouten die je maakt. Dit zijn informele leermomenten, ze zijn niet georganiseerd en/of van tevoren gepland.

Een ander gegeven is dat je een beperkte hoeveelheid kennis kunt onthouden. Hierdoor leidt de geleerde kennis tijdens een training/opleiding niet automatisch tot een prestatieverbetering. Vooral niet wanneer je student en/of pio, na afloop van de training niet kan terugvallen op ondersteuning tijdens het werken. Daardoor kunnen transferproblemen ontstaan en duurt het langer voordat de student en/of pio zelfstandig een bepaalde taak of EPA kan uitoefenen. Hoe kunnen we nu bepalen welke ondersteuning er op de werkplek gegeven moet worden en welke kennis we aanreiken in de opleidingen? Door de methodiek: The 5 Moments of Need™ toe te passen.

Deze methodiek gaat uit van 5 momenten waarop medewerkers, studenten en professionals in opleiding informatie nodig hebben en waarop zij leren.

1. Wanneer je iets voor de eerste keer leert
2. Wanneer je je wilt verdiepen en dus meer wilt leren
3. Wanneer je iets probeert toe te passen en/of te onthouden
4. Wanneer er iets mis gaat en je fouten probeert te voorkomen
5. Wanneer er zaken veranderen

Figuur 1: Naar voorbeeld van 5 MON APPLY Synergies

Het idee achter deze methodiek is dat je medewerkers, studenten, pio’s op al deze momenten ondersteunt zodat zij hun taken optimaal kunnen uitvoeren.

Deze methodiek kunnen en willen we niet éénzijdig toepassen. We hebben daar experts en medewerkers van de afdelingen voor nodig tijdens het ontwikkeltraject van het EPA-onderwijs.

Door de methodiek samen toe te passen brengen we het formele leren, het informele leren en werplekondersteuning bij elkaar waarbij de EPA’s de richting bepalen.

Ook ondersteunen we hiermee het leven lang leren van medewerkers die geen “formele opleiding” volgen!

Ben je benieuwd hoe we te werk gaan? Lees dan nog even door.

Wat gaan we doen?

Het ontwikkelproces verdelen we in een aantal stappen.

Stap 1: Werkprocessen definiëren
We vormen per EPA of leerweg werkgroepen die bestaan uit opleiders, praktijkopleiders en zorgprofessionals. Tijdens een brainstorm analyseren jullie samen de EPA’s:

• Welke werkprocessen zijn er in de EPA beschreven?
• Uit welke taken bestaan deze werkprocessen?
• Uit welke stappen bestaan deze taken?

Na de brainstorm werkt de opleider deze gegevens verder uit.

Stap 2: Informatie bundelen
Om alle werkprocessen te ondersteunen hebben we verschillende kennisbronnen en leermaterialen nodig. Het is niet nodig om alles opnieuw te ontwikkelen, maar in deze fase brengen we alle informatiebronnen uit de praktijk en theorie bij elkaar. Denk hierbij aan protocollen, handboeken, checklisten, instructiefilmpjes, klinische lessen, opdrachten, artikelen etc. We hebben hiermee fantastische ervaring opgedaan aan het begin van de COVID-19 crisis, waarin we samen met experts en medewerkers uit de praktijk alle informatie bij elkaar hebben gebracht, geordend en bij de desbetreffende taken hebben weggezet. Als je wilt, kun je een kijkje nemen op Ask Erasmus MC.

• externe site Ask Erasmus MC
• Ask Erasmus voor medewerkers van het Erasmus MC

Op het moment dat een taak een hoge score krijgt en dus kritisch is ontwikkelen we voor die taak formele leerinterventies inclusief werkplekondersteuning. Voor de niet-kritieke taken is werkplekondersteuning voldoende, deze wordt niet opgenomen in het curriculum van de opleiding. Dus terugkomend op de uitgangspunten van CZO flex: opleiding is op maat en zonder de onnodige ballast en met de nadruk op werkplekleren.

Deze fase is lastig want we moeten de impactanalyse niet verwarren met wat we belangrijk vinden voor de opleiding, maar echt vasthouden aan de catastrofale impact als een taak niet of onvolledig wordt uitgevoerd.

Deze fase is ook bepalend voor de verdere samenwerking. Gaan we als werkgroep verder en ontwikkelen we samen de gehele blauwdruk of scheiden hier onze wegen? We hopen dat je aangehaakt blijft!

Stap 4: Uitwerken van de blauwdruk
In de blauwdruk staan de taken en stappen beschreven met de scores uit de kritieke taakanalyse. Nu bepalen we via van 5 leermomenten welke leerinterventies en informatiebronnen per taak nodig zijn. Als eerste kijken we of we de verzamelde informatie en beschikbare onderwijs- en ondersteuningsmaterialen van de opleidingen kunnen gebruiken. Daarnaast kijken we naar wat er nog ontbreekt en we nog moeten ontwikkelen. Dit doen we bij elke taak en voor elk leermoment. Op deze manier brengen we in kaart wat we per taak en leermoment beschikbaar stellen aan de medewerkers, studenten en pio’s.

De onderwijs- en ondersteuningsmaterialen zijn voor de medewerkers, studenten en pio’s straks digitaal beschikbaar. Hoe we dit gaan doen moeten we ook met elkaar bespreken.

Zo niet dan weet je in ieder geval op welke manier wij binnen Erasmus MC het onderwijs ontwikkelen om te kunnen voldoen aan CZO flex. Wij hopen dat jullie met ons meedoen!

Stap 5: Publiceren en feedback
Het is de bedoeling dat de medewerker, student en pio in het werk terug kunnen vallen op de werkplekondersteuning. Het toepassen van de werkzaamheden zijn hierbij het uitgangspunt.

De Performance Support Pyramide is uit lagen opgebouwd. De lagen: Taken en ondersteunende kennis zijn te raadplegen tijdens het werk. De werkzaamheden hoeven je maar kort te onderbroken te worden om weer verder te kunnen met een taak. Om de onderste lagen te kunnen raadplegen moeten de werkzaamheden langer worden onderbroken, het leren staat dan meer op de voorgrond.

Figuur 2 Naar voorbeeld van Performance Support Pyramid van APPLY Synergies

Deze gelaagdheid is ook bepalend voor de inrichting van je digitaal systeem. De bovenste lagen moeten meteen zichtbaar zijn en om de onderste lagen te bereiken zal de medewerker iets meer moeten klikken.

Wil je zien hoe dit in de praktijk werkt neem dan een kijkje in Ask Erasmus MC.

• Externe site Ask Erasmus MC
• Ask Erasmus voor medewerkers van het Erasmus MC

Enne, nu je toch gaat kijken: heb je feedback, maak dan gebruik van de feedbackknop op Ask Erasmus MC.

Wil je meer weten over de methodiek of wil je deelnemen aan een van de werkgroepen?

Neem dan contact op met de opleiders van de leerweg.

Welke instrumenten kun je gebruiken bij het begeleiden en bekwaam verklaren?  

Vanuit het landelijk programma CZO Flex Level zijn instrumenten voor begeleiden, toetsen en bekwaam verklaren ontwikkeld, die toepasbaar zijn in de praktijk.
Daarnaast hebben we op basis van de landelijke set een eigen toolbox ontwikkeld voor de aangesloten instellingen. De toolbox bestaat uit de instrumenten, voorbeelden van de instrumenten en uitleg over de werkwijze. 

Deze toolbox is voor praktijkopleiders en studenten/pio's beschikbaar in de elektronische leeromgeving, itslearning, van de Erasmus MC Academie. Deze is te vinden onder de naam: 02. Instrumenten bekwaam verklaren.

CZO Flex Level stelt het leren op de werkvloer centraal. We moedigen aan dat je in de praktijk een e-portfolio gebruikt om de voortgang van studenten/ pio's te volgen. Op www.czoflexlevel.nl vind je het programma van eisen.  

Op dit moment verzorgen theorieaanbieders meestal het portfolio. We blijven het e-portfolio via itslearning aanbieden voor wie daar gebruik van wilt maken. Voor wie een eigen praktijkportfolio gebruikt, gaan we op zoek naar werkafspraken om de voortgang in de theorie daarin onder te brengen.  
De verschillende clusters en opleidingen binnen de Academie werken met een vergelijkbare basisstructuur, gebaseerd op de EPA’s. Studenten/ pio’s worden met een stappenplan begeleid bij het inrichten en vullen van het portfolio. De student/pio is eindverantwoordelijk voor de invulling van het eigen portfolio. 
Ons doel is om de voortgang op een zo eenvoudig mogelijke manier inzichtelijk te maken.  

Basisstructuur ePortfolio in de elektronische leeromgeving, Itslearning, van Erasmus MC Academie.  

Filmpje: Explainer Programatisch toetsen.

Wat is programmatisch toetsen

Programmatisch toetsen is een toetsvorm die ontwikkelingsgericht wordt ingezet. 
Bij programmatisch toetsen zijn toetsen onderdeel van het leerproces van de student/pio. Met programmatisch toetsen stuur en stimuleer je de student/pio, en onderbouw je beslissingen over de voortgang. Deze vorm van toetsen maakt gebruik van verschillende toetsmomenten en toetsinstrumenten. Deze momenten en toetsen zijn bedoeld om feedback te geven en een leermoment voor de student/pio te creëren. Je bespreekt wat de student/pio kan doen (feedforward) om het bekwame niveau of leerdoel te halen (feedup) en geeft zo richting aan het leren. Programmatisch toetsen is vergelijkbaar met een ver doorgevoerde vorm van formatief handelen. 

Het onderstaande figuur kun je vergelijken met een foto: als je één enkele pixel ziet, heb je nog geen idee hoe het totaalplaatje eruitziet. Bij programmatisch toetsen verzamelt de student voldoende informatie met datapunten om een haarscherp beeld te creëren.

Hoe gaan wij toetsen
Vanuit de verschillende domeinen beschreven in de EPA (kennis, vaardigheden en gedrag) maakt de praktijk en theorie samen een evenwichtig toetsprogramma. Een evenwichtig toetsprogramma houdt in dat de student/pio wordt getoetst met verschillende toetsvormen, met elk zijn eigen toetsdoelen. De theorie en praktijk zetten verschillende en complementaire toetsen aansluitend aan elkaar in.

Om EPA’s te kunnen toekennen maken we gebruik van low- en high stakes. Low stakes zijn momenten waarop de student of pio feedback ontvangt, in de praktijk of aan de academie. Voorbeelden van low stakes zijn korte observaties in de praktijk, (gesimuleerde) praktijk assessments, kennistoetsen, beoordeling van producten en evaluatie- en reflectieverslagen. 

Een high stake leidt tot bekwaamverklaring voor een EPA (tijdens een OOG – Oordeel opleidingsgroep) of eindbeoordeling van een opleiding (of een onderdeel daarvan). Een highstake bestaat nooit uit één toets of één observatie, het is altijd een combinatie van meerdere low stakes.
Alle toetsen vullen elkaar aan. Een reeks van meerdere toetsmomenten geven ons een goed beeld of de student bekwaam is op supervisieniveau 4 en de EPA af kan ronden.

Let op: Gegeven feedback die niet meetelt bij het toekennen van een hoger supervisieniveau en/of bekwaamverklaring is geen low stake, maar ‘gewoon’ feedback!

Sommige kennis-, -vaardigheids of houdingsaspecten kunnen betrekking hebben op verschillende EPA’s. Toetsen van een bepaalde EPA kan bijdragen aan de bekwaamverklaring voor een andere EPA.