Bestraling en temozolomide (chemotherapie)

Een glioblastoom is een tumor in de hersenen. Het is een kwaadaardige tumor. U leest meer over deze tumor op www.erasmusmc.nl/patientenzorg/aandoeningen/glioblastoom en op hersentumorcentrum.nl. Op moment is deze tumor niet te genezen.

We hebben deze behandeling aan u voorgesteld. U kiest zelf of u de behandeling wil krijgen. De informatie hieronder kan u helpen bij het kiezen. U kunt deze informatie rustig lezen en bespreken met anderen. Heeft u nog vragen? Stel deze dan gerust aan ons. Daarna kunt u beslissen of u deze behandeling wilt.

De behandeling bestaat uit 2 periodes.

• Periode 1 duurt 6 weken. Daarin krijgt u bestraling en temozolomide. Temozolomide is chemotherapie in de vorm van pillen (capsules).
• Periode 2 duurt maximaal een half jaar. Daarin krijgt u alleen temozolomide (chemotherapie).

Over bestraling

Bij bestraling behandelen we de hersentumor met straling. We richten stralen op de tumor. De straling kan de groei van de tumor remmen. Bestraling noemen we ook wel radiotherapie.

Over chemotherapie

Chemotherapie kan de groei van tumoren remmen. U krijgt temozolomide-chemotherapie in de vorm van capsules. De chemotherapie komt via uw bloed bij de tumor terecht.

Het doel van deze behandeling is: de groei van de hersentumor remmen.

Het verschilt per patiënt of de behandeling werkt. Sommige patiënten reageren bijna niet op de behandeling. Bij andere patiënten zorgt de behandeling dat de tumor voor langere tijd onder controle is. U geneest niet door deze behandeling. De hersentumor gaat op een zeker moment weer groeien.

U heeft een afspraak gehad met de arts. De arts heeft beoordeeld dat uw conditie goed genoeg is voor deze behandeling. Daarvoor heeft de arts onder andere neurologisch onderzoek gedaan.

Voor de behandeling heeft u een afspraak bij de verpleegkundig specialist. Zij legt de behandeling uitgebreid aan u uit. Voor deze afspraak moet u bloed laten prikken. We bekijken dan of uw bloedwaarden goed genoeg zijn om te starten met de behandeling.

Periode 1 duurt 6 weken. In deze periode krijgt u tegelijk bestraling en temozolomide-chemotherapie.

Bestraling

• U krijgt 6 weken bestraling.
• U krijgt 5 keer per week een bestraling (elke werkdag).
• U krijgt geen bestraling in het weekend
• In totaal krijgt u 30 bestralingen.

U komt hiervoor elke werkdag naar het ziekenhuis. De bestraling duurt een paar minuten. U ligt ongeveer 5 tot 20 minuten op de tafel.

Het kan zijn dat uw behandeling in het midden van de week begint. De behandeling eindigt dan ook midden in de week.

Chemotherapie

U krijgt 1 lange chemokuur van 6 weken. U krijgt de chemotherapie in de vorm van pillen (capsules). Deze neemt u thuis in. U neemt 6 weken lang elke dag de capsules in.

Regels bij het innemen

• Op dagen met bestraling slikt u de capsules 1 uur voor de bestraling. Op dagen zonder bestraling, (in het weekend), slikt u de capsules in de ochtend.
• Slik de capsules door zonder ze te breken of erop te kauwen.
• Eet niks:
• in het uur voordat u de capsules inneemt.
• In het uur nadat u de capsules inneemt.
• U mag wel water drinken.
• Moet u kort na het innemen van de pillen overgeven? Dan mag u de capsules niet opnieuw innemen.

Medicijnen tegen misselijkheid

Patiënten kunnen misselijk worden door deze chemotherapie. Daarom krijgt u medicijnen tegen de misselijkheid. Dit medicijn heet granisetron. U slikt dit medicijn de eerste 2 dagen van de kuur. Neem dit medicijn dan 1 uur voor het innemen van de chemo-pillen.

Daarna slikt u dit medicijn alleen als het nodig is. Neem het medicijn dan in als u misselijk bent.

Wilt u dit medicijn 3 dagen of meer achter elkaar innemen? Dan is het beter om een minder zwaar medicijn tegen misselijkheid te gaan gebruiken. Overleg hierover met uw arts of verpleegkundige.

Na periode 1 heeft u 4 weken pauze. In deze 4 weken krijgt u geen behandeling. Daarna begint periode 2. Periode 2 duurt maximaal een half jaar. In deze periode krijgt u weer dezelfde temozolomide-chemotherapie als in periode 1. Dit noemen we aanvullende chemotherapie. In deze periode krijgt u een hogere dosis dan in periode 1.

• U krijgt maximaal 6 keer een chemokuur. Voor elke kuur beoordelen we of uw conditie goed genoeg is om te starten (zie ‘Controles tijdens de behandeling’).
• Elke kuur duurt in totaal 28 dagen (4 weken).
• U slikt de eerste 5 dagen de chemo-capsules.
• Daarna heeft u 23 dagen pauze. U slikt dan geen capsules . In deze pauze kan uw lichaam herstellen.

De ‘Regels bij het innemen’ in periode 1 gelden ook in deze periode.

Medicijnen tegen misselijkheid

De eerste 2 dagen van elke kuur slikt u weer het medicijn tegen misselijkheid (granisetron). Informatie hierover leest u hierboven bij periode 1.


Afbeelding 1. Schema van de behandeling.

Tijdens uw behandeling maken we een paar keer een MRI-scan van de hersenen. Zo bekijken we of de tumor reageert op de behandeling. We maken de scans:

1. Vlak voor de start van uw behandeling.
2. 4 weken na periode 1 (vlak voor periode 2). Met deze scan beoordelen we niet of de behandeling van periode 1 gewerkt heeft. Soms lijkt het op deze scan namelijk alsof de tumor groter is geworden. Dit kan schade van de bestraling zijn. De volgende scans zullen we vergelijken met deze scan.
3. Na de 3e chemokuur.
4. Aan het einde van de hele behandeling.

Tijdens uw behandeling heeft u regelmatig controles in het ziekenhuis. We bekijken dan of uw lichaam de behandeling goed verdraagt. We controleren of u bijwerkingen heeft van de chemotherapie. Ook controleren we uw bloedwaarden.

Krijgt u last van ernstige bijwerkingen? Of zijn uw bloedwaarden niet goed? Dan kan het nodig zijn om:

• de behandeling uit te stellen
• de dosering te verlagen
• helemaal te stoppen met de behandeling

Wat zijn bloedwaarden?

Met bloedwaarden bedoelen we de hoeveelheid witte bloedcellen en bloedplaatjes in uw bloed.

• Bloedplaatjes zijn belangrijk bij de stolling van bloed. Heeft u te weinig bloedplaatjes? Dan stolt het bloed minder goed. U kunt dan sneller last krijgen van bloedingen.
• Witte bloedcellen zijn belangrijk bij uw afweer. Heeft u te weinig witte bloedcellen? Dan bent u extra gevoelig voor infecties.

Bloedplaatjes en witte bloedcellen worden gemaakt in het beenmerg. De chemotherapie kan het beenmerg tijdelijk remmen. Daardoor maakt u mogelijk tijdelijk minder bloedplaatjes. Ook maakt u mogelijk tijdelijk minder witte bloedcellen. Dit komt minder vaak voor.

We controleren regelmatig uw bloedwaarden. Daardoor is de kans op bloedingen of infecties heel klein.

Controles tijdens periode 1

Tijdens periode 1 heeft u elke week een controle in het ziekenhuis. De controle is voor of na een bestralingsafspraak. De dag voor elke controle laat u bloed prikken.

Controle vlak voor periode 2

4 weken na de bestraling heeft u weer een controle in het ziekenhuis. Dit is vlak voor de start van periode 2.

Blijkt bij deze controle dat u goed hersteld bent van periode 1? En zijn uw bloedwaarden goed? Dan begint u aan periode 2 van de behandeling.

Controles tijdens periode 2

U heeft controles:

• Op de eerste dag van elke kuur. U heeft dan een afspraak in het ziekenhuis.
• Op dag 21 van elke kuur. Dit is een telefonische afspraak.

Na de behandeling komt u elke 3 maanden terug voor controle. We maken dan een MRI-scan en u heeft een afspraak met de arts.

U kunt bijwerkingen krijgen door de bestraling. Deze bijwerkingen komen het meest voor:

• Haaruitval. Dit verschilt erg per persoon. Sommige mensen verliezen bijna al hun haar. Sommige mensen verliezen bijna geen haar. Wilt u een pruik gaan dragen? Dan is het verstandig om deze voor de behandeling te laten maken.
• Lichte irritatie en roodheid van de bestraalde huid.
• Soms tijdelijk wat meer hoofdpijn.
• Moe zijn. Dit gaat weer over.
• Moeite met concentreren.

Meer informatie over bijwerkingen vindt u in ‘Radiotherapie bij tumoren van de hersenen’.

Krijgt u veel last van bijwerkingen door de bestraling? Dan geven we u mogelijk het medicijn dexamethason.

Misselijk zijn en braken

U kunt misselijk worden. Mogelijk moet u soms braken. Dit gebeurt vooral tijdens de eerste dagen van een kuur. Daarom krijgt u medicijnen tegen de misselijkheid (granisetron).

Beschadiging beenmerg

De chemotherapie remt soms tijdelijk uw beenmerg. Hierdoor kunt u last krijgen van de verschillende bijwerkingen hieronder.

Het beenmerg herstelt bijna altijd goed na de behandeling met deze chemotherapie. Heel soms herstelt het niet goed. Dit komt bijna nooit voor.

Infecties en koorts

Tijdens de behandeling bent u gevoeliger voor infecties. Bijvoorbeeld griep of longontsteking. Bij een infectie kunt u koorts krijgen. Het kan dan nodig zijn om u te behandelen met antibiotica.

Bloedingen

U kunt sneller last krijgen van bloedingen. Bijvoorbeeld een bloedneus. Ook kunt u bloedingen krijgen aan de binnenkant van uw lichaam. Dit merkt u bijvoorbeeld door blauwe plekken of bloed in uw urine.

Soms is dan een transfusie van bloedplaatjes nodig. U krijgt dan bloedplaatjes van een donor.

Bloedarmoede

U kunt last krijgen van bloedarmoede. Dit merkt u bijvoorbeeld door moe zijn, bleek zien of duizelig zijn.

Soms is dan een bloedtransfusie nodig. U krijgt dan bloed van een donor.

Haaruitval

Deze soort chemotherapie zorgt niet voor veel haaruitval. U kunt een beetje haar verliezen.

Verdere klachten

U kunt last krijgen van:

• Moe zijn. U leest hier meer over op kanker.nl.
• Verstopping. U leest hier meer over op kanker.nl.
• Diarree. U leest hier meer over op kanker.nl.
• Minder eetlust.
• Ernstige huid- en slijmvliesafwijkingen. Dit komt bijna nooit voor.
• Problemen met uw lever. Dit komt bijna nooit voor. Heel soms kan dit ernstige gevolgen hebben.
• Een longembolie of trombose. Dit komt bijna nooit voor. Het is niet zeker of dit echt een gevolg is van de chemotherapie.

Ook kunt u overgevoelig zijn voor de chemotherapie. U merkt dit door uitslag op uw huid of jeuk. Dit is meestal geen heftige reactie.
Al deze bijwerkingen verdwijnen bijna altijd na de behandeling.

Op lange termijn is er een heel klein risico op:

• Schade aan het beenmerg. Het beenmerg werkt dan minder goed.
• Leukemie. Dit is kanker van de witte bloedcellen.

Granisetron is het medicijn tegen misselijkheid. Dit medicijn kan zorgen voor verstopping van uw ontlasting.

Het is niet bekend wat het effect van de chemotherapie op een ongeboren kind is. Waarschijnlijk is het schadelijk voor het kind. Daarom mogen zwangere vrouwen deze chemotherapie (temozolomide) niet krijgen. Daarom adviseren we vrouwen om een zwangerschapstest te doen voor de behandeling. Dit geldt voor vrouwen die nog niet in de overgang zijn geweest.

Het is niet bekend of de chemotherapie kan zorgen dat u onvruchtbaar wordt. Het is mogelijk dat de chemotherapie invloed heeft op eicellen of spermacellen. Dit zou dan kunnen zorgen dat u geen kinderen meer kunt krijgen na de behandeling. Mannen kunnen sperma laten invriezen voor de behandeling.

Heeft u een kinderwens? Of heeft u hier vragen over? Bespreek dit dan voor de behandeling met ons.

Zorg dat u of uw partner niet zwanger wordt tijdens de behandeling. Gebruik goede anticonceptie. Dit geldt:

• tijdens de hele behandeling
• tot 6 maanden na uw behandeling

U mag uw kind geen borstvoeding geven tijdens de hele behandeling met de chemotherapie. Ook niet in de pauzes tussen de chemokuren in. Dit kan schadelijk zijn voor uw kind.

Klachten

Neem meteen contact met ons op als u:

• zich ziek voelt
• koorts heeft
• blauwe plekken heeft

Vragen

Heeft u vragen? Neem dan gerust contact met ons op.

Vaak kunnen de verpleegkundig specialist of verpleegkundig consulent uw vragen beantwoorden:

• hersentumorpoli@erasmusmc.nl
• 06 22 54 51 85 (Marit Eland) of 06 33 34 20 08 (Dianne Coule)

Uw arts is bereikbaar via het secretariaat Neuro-oncologie:

• 010 704 14 15 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur

Bij spoedgevallen buiten kantoortijden:

• 010 704 0 704 (vraag naar de neuroloog van het Erasmus MC Kanker Instituut)

In het Erasmus MC reanimeren we iedereen met een hartstilstand. Behalve als een patiënt heeft aangegeven dit niet te willen. Het is goed om na te denken of u wel of niet gereanimeerd wilt worden. Dit staat los van uw behandeling. Deze gaat gewoon door. U leest hier meer over in ‘Wel of niet reanimeren voor volwassenen (vanaf 16 jaar)'.