Enzalutamide

Wat kunt u verwachten van het voorlichtingsgesprek verwachten?

De oncologieverpleegkundige zal u vragen wat u al weet over de behandeling en welke informatie u nog nodig heeft. Samen met de verpleegkundige stelt u vast welke onderwerpen in ieder geval worden besproken.

De oncologieverpleegkundige vertelt u:

• welke behandeling u krijgt en hoe deze werkt
• over bijwerkingen die kunnen optreden als gevolg van de behandeling
• wat u kunt doen of het behandelteam kan doen aan de bijwerkingen

Aan het einde van het gesprek vat de verpleegkundige de belangrijkste informatie samen. U kunt dan aangeven of alles duidelijk is. De verpleegkundige controleert uw gemaakte vervolgafspraken, bijvoorbeeld over de start van de behandeling of een volgend bezoek aan de polikliniek.

Wat neemt u mee naar het voorlichtingsgesprek?

• Deze informatie (online op uw telefoon of op papier)
• De medicijnen die de internist-oncoloog heeft voorgeschreven

Wij adviseren u iemand mee te nemen naar het gesprek (twee horen meer dan één).

Tijdens het voorlichtingsgesprek

• De naam van de behandeling.
• De werking van de therapie.
• Wijze van toedienen:
• via tabletten of capsules
• Het toedieningsschema:
• aantal kuren
• duur van de kuur
• om de hoeveel weken u een kuur krijgt
• Als u medicijnen moet innemen:
• hoe vaak per dag u medicijnen moet innemen
• hoeveel dagen
• mogelijke rustperiode
• gebruik medicijnen samen met voeding
• gebruik medicijnen samen met andere medicijnen
• wat te doen als u een dosering heeft gemist
• en/of hoelang moet u de tabletten slikken.

Kruis de onderwerpen aan die u zelf nog wilt bespreken

• Medische informatie over hormoontherapie die ik krijg (bijvoorbeeld de werking in het lichaam).
• Het doel van de behandeling.
• De bijwerkingen die kunnen voorkomen bij deze behandeling.
• Hoe waarschijnlijk het is dat ik bepaalde bijwerkingen krijg.
• Wat het behandelteam kan doen om bijwerkingen te voorkomen of te verminderen.
• Wat kan ik zelf aan de bijwerkingen doen.
• Wanneer ik contact op moet nemen met het ziekenhuis.
• Hoe ik contact moet opnemen met het ziekenhuis.
• Wat de praktische gevolgen van de behandeling zijn voor mijn dagelijkse leven (bijvoorbeeld huishouden of hobby's).
• Welke gevoelens de behandeling los kan maken (bijvoorbeeld angst, somberheid, hoop, sneller emotioneel).
• Hoe ik en mijn naasten (bijvoorbeeld partner, kinderen) met de ziekte en/of behandeling om kunnen gaan.
• Wat mijn naasten kunnen doen om mij te (onder)steunen.
• Wat de invloed is van de behandeling op seksualiteit.
• Hoe ik in contact kan komen met lotgenoten.
• Of ik thuis extra hulp nodig heb en hoe ik dat kan regelen.
• Ondersteuning van maatschappelijk werk of een psycholoog.
• De gang van zaken in het ziekenhuis.
• Wat er gebeurt als ik afzie van de behandeling (twijfel over keuze, vooruitzichten, verdere begeleiding).

Zo nodig kunt u nog opschrijven wat u precies wilt bespreken over de aangekruiste onderwerpen:

Wanneer u hormoontherapie krijgt, zijn er situaties waarin het belangrijk is dat u contact opneemt met het ziekenhuis. De oncologieverpleegkundige vertelt u welke situaties dit zijn.

• Bij niet-spoedeisende klachten: 010-7041948 (maandag t/m vrijdag tijdens het telefonisch spreekuur van 8:00-16:00)
• Bij spoedeisende klachten binnen kantoortijden 010 7041948 (maandag t/m vrijdag 8:00-16:00)
• Bij spoedeisende klachten buiten kantoortijden 06-33342086 (maandag t/m vrijdag 16:00-8:00, zaterdag, zondag en feestdagen)

Deze behandeling bestaat uit één medicijn. Ook kunt nog andere medicijnen krijgen. Deze andere medicijnen krijgt u als ondersteuning van de behandeling, bijvoorbeeld om uw bijwerkingen te beperken.

Cytostatica/ medicijnen	Dagelijks	Wijze van toediening
Enzalutamide	X	Capsules, 1x per dag 160mg, evt past het behandelteam de dosering aan.

Wijze van innemen:

• Neem de capsules elke dag op dezelfde tijd in.
• Kies hierbij een tijd die voor u makkelijk is te onthouden.
• Slik de capsules in hun geheel door met water.
• Kauw niet op de capsules, los ze niet op en open ze niet.
• De capsules hoeven niet met eten te worden in genomen, maar dit mag wel.

Van de hormoon therapie die u krijgt worden mensen niet misselijk. Wordt u toch misselijk? Dan kunt ucontact op te nemen met uw behandelteam via het verpleegkundig spreekuur en/of kunt u de adviezen volgen die verderop in deze folder zijn beschreven.

Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker wordt soms hormoon blokkerende behandeling gegeven, ook wel hormoontherapie genoemd. Hormonale therapie wordt onder andere toegepast bij prostaatkanker, borstkanker of baarmoederhalskanker. Deze tumoren groeien onder invloed van hormonen.

De cellen in de prostaat hebben testosteron nodig voor hun groei en functioneren. Dit hormoon zorgt voor een groei van de prostaat. Indien er kankercellen aanwezig zijn in de prostaat kan testosteron ervoor zorgen dat deze kunnen blijven groeien en ontwikkelen. Zonder het hormoon testosteron kan de groei van de tumor stoppen, kleiner worden of zelfs (tijdelijk) verdwijnen. Enzalutamide zorgt voor een verdere daling van het testosteron.

Sommige mensen hebben bijwerkingen, terwijl anderen er niets van merken. De ernst van de bijwerkingen heeft niets te maken met het resultaat van de behandeling.
De meeste bijwerkingen zijn tijdelijk en verminderen geleidelijk na het stoppen van de therapie.

Vaak voorkomende bijwerkingen bij enzalutamide zijn:

• Bloeddruk: hoge bloeddruk
• Botontkalking (osteoporose)
• Opvliegers

Algemene bijwerkingen/ invloed op:

• Concentratie/geheugenproblemen
• Psychische gevolgen
• Vermoeidheid

Bloeddruk

De behandeling kan uw bloeddruk verhogen.

Hoge bloeddruk

Een hoge bloeddruk voelt u meestal niet.
Is uw bloeddruk extreem hoog, dan kunt u de volgende klachten hebben:

• hoofdpijn
• kortademigheid
• problemen met zien
• duizeligheid
• overmatig blozen

Advies

• Heeft u één van bovengenoemde klachten? Neem dan contact op met uw behandelteam. Het behandelteam schrijft u medicijnen voor als dat nodig is. Ook zullen we uw bloeddruk regelmatig controleren.
• Beperk zoutinname, maak gebruik van ongezouten (dieet-)halvarine of (dieet-)margarine op het brood. Beleg maximaal 2 boterhammen met licht gezouten vleeswaren per dag.
• Voeg geen keukenzout of zeezout toe aan de maaltijden.

Botontkalking (osteoporose)

Door de behandeling kunt u botontkalking krijgen.

Klachten kunnen zijn:

• botbreuken
• het inzakken (krimpen) van ruggenwervels waardoor u kleiner of krommer wordt

Advies

• Zorg voor gezonde voeding waarmee u voldoende vitamine D inneemt. Vitamine D is toegevoegd aan margarine, halvarine, bak- en braadproducten (geen oliën). Vette vis zoals haring, zalm of makreel bevat van nature vitamine D.
• Zorg ook voor gezonde voeding met voldoende calcium. Bijvoorbeeld (karne)melk, yoghurt, vla, kaas. In het algemeen geldt dat het eten van 3 tot 4 porties zuivel per dag voldoende is.
• Probeer daarnaast voldoende te bewegen (minimaal 5 keer per week een half uur wandelen of fietsen). Bij voorkeur met hoofd en handen ontbloot. Zonlicht is een belangrijke bron voor het aanmaken van vitamine D.
• Overleg met uw behandelteam over medicijnen die de afbraak van botten kunnen remmen en/of botten steviger kunnen maken.

Opvliegers

Door de behandeling kunt u last krijgen van opvliegers. Opvliegers zijn korte, plotselinge warmteaanvallen. Ook kunt u gaan zweten en wordt u rood in het gezicht (blozen), nek en hals. Tijdens de opvlieger stijgt de temperatuur van de huid. Meestal duurt een opvlieger een paar minuten.

Advies

• Sommige mensen krijgen minder opvliegers als ze stress, cafeïne, alcohol en gekruid eten vermijden.
• Draag meerdere lagen kleding, zodat u wat uit kunt doen tijdens een opvlieger.
• Iets kouds drinken aan het begin van een opvlieger kan verlichting geven.

Concentratie/geheugenproblemen

We horen vaak van mensen dat ze last hebben van een slechter geheugen, dat ze zich minder goed kunnen concentreren en dat ze problemen hebben met plannen. We noemen dit cognitieve problemen. Deze problemen zijn bij de meeste mensen tijdelijk, ook al blijven ze soms langer aanwezig na de behandeling.

Advies

• U kunt gebruik maken van een agenda of dagplanner.
• Zorg ervoor dat u orde en structuur in uw dag aanbrengt.
• Geef uw lichaam tijd om te herstellen.
• Zoek naar manieren om uw hoofd leeg te maken met ontspannende activiteiten.
• Ontspanningsoefeningen, yoga, mindfulness en haptotherapie kunnen helpen.

Psychische gevolgen

De diagnose kanker zorgt bij veel mensen voor gevoelens van angst en onzekerheid. Maar ook de medicijnen kunnen soms psychische reacties geven.
Klachten kunnen zijn:

• verwardheid
• angst
• onrust
• depressieve gevoelens
• stemmingswisselingen
• snel geïrriteerd zijn

Advies
Loop vrijblijvend binnen bij de PATIO (Patientinformatiecentrum Oncologie). Dit is een plek in het Erasmus MC voor iedereen die met kanker te maken krijgt, voor zowel patiënten
als naasten.

Wat?

• Ontspannen: met een kopje koffie of thee. Bladeren door een tijdschrift aan de leestafel. Of meedoen aan een workshop, zoals bloemschikken of mozaïeken.
• Ontmoeten: lotgenoten ontmoeten of een praatje maken.
• Ontdekken: op zoek gaan naar betrouwbare informatie. Een gastvrouw kan u hierbij helpen. Aanwezig zijn bij een themabijeenkomst.
• Ontzorgen: de juiste zorg of ondersteuning vinden met hulp van een ondersteuningsconsulent.

Waar en wanneer?
Locatie: Erasmus MC, Zimmermanweg
Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 8.30 uur – 17.00 uur. U kunt gewoon binnenlopen. Er zijn geen kosten aan verbonden.

PATIO aan bed: voor klinische patiënten
Muziektherapie of kunstzinnige therapie volgen. Meedoen aan creatieve activiteiten. Een laptop, spelcomputer, e-reader of tijdschrift lenen. Een praatje maken met een vrijwilliger.

Meer informatie
Kijk voor alle mogelijkheden en activiteiten op: www.erasmusmcpatio.nl
Meer informatie leest u ook in de patiëntenfolder van PATIO.

Advies

• Op het internet bestaan veel van pagina’s over kanker. Maar niet elke pagina heeft de juiste informatie. Ons advies is dan ook om zoveel mogelijk gebruik te maken van pagina’s van officiële instituten. Op deze pagina’s is de informatie het meest betrouwbaar.
• Meer informatie over patiëntenverenigingen, alternatieve geneeswijzen, vakantiemogelijkheden, voeding en klachtenmogelijkheden kunt u vinden bij de PATIO.

Vermoeidheid

Door de behandeling kunt u vermoeid worden. De meest voorkomende klachten zijn:

• voortdurend een gevoel van algemene zwakte en psychische uitputting
• concentratieproblemen
• lichamelijke en/of geestelijke inspanning kost meer moeite
• een (groot) gebrek aan energie, u denkt niets meer te kunnen
• prikkelbaarheid
• emotionele labiliteit, stemmingswisselingen
• gebrek aan aandacht voor de omgeving
• slaperigheid en lusteloosheid
• geheugenproblemen

De vermoeidheidsklachten kunnen na de behandeling nog lang aanhouden. Soms enkele maanden, soms zelfs jaren. De vermoeidheid kan veroorzaakt worden door lichamelijke, psychische en emotionele omstandigheden.

Advies

• Beweeg zoveel mogelijk, want als u minder doet, gaat uw conditie achteruit.
• Overweeg te sporten met een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in oncologie.
• Als u graag zwemt, overleg dat dan met uw behandelteam. Zij kunnen u vertellen of u mag gaan zwemmen of niet.
• Overweeg om gebruik te maken van mindfulness of yoga.
• Uw energie is kostbaar, ga er zorgvuldig mee om. Plan niet teveel activiteiten op één dag. Verdeel dingen die u wilt doen over de week.
• Bepaal zelf waaraan u energie wilt besteden. Wissel dingen die u móet doen af met leuke dingen waar u energie van krijgt.
• Wees duidelijk over wat u wel en niet kunt en wilt doen, stel daarin uw grenzen.
• Vraag zo nodig hulp van familie of vrienden of schakel de thuiszorg in.
• Zorg dat u genoeg uren kunt slapen, houd u aan vaste tijden om naar bed te gaan en op te staan. Probeer op vaste tijden op te staan en naar bed te gaan, ook in het weekend.
• Neem tijd voor leuke en ontspannende dingen.
• Eet gezond en eiwitrijk, dit is belangrijk voor een goede conditie.
• Drink liever geen alcohol.

Zie ook de website www.kanker.nl voor meer informatie over vermoeidheid.
Raadpleeg de Verwijsgids Kanker welke zorgverleners bij u in de buurt u kunnen helpen met klachten van vermoeidheid.
Fysiotherapeut (Oncologie-) - IKNL | Verwijsgids Kanker

U hoeft tijdens en gedurende de therapie geen beschermende maatregelen te treffen.

Medicijnen

• Geef aan uw behandelteam door welke medicijnen u gebruikt.
• Geef niet alleen eenvoudige medicijnen door die u gebruikt zoals aspirine, paracetamol, maar ook de door u gebruikte voedingssupplementen, visoliecapsules, vitamines of homeopathische- en kruidengeneesmiddelen.
• Geef toestemming aan uw eigen apotheek om uw medicijndossier open te zetten via het Landelijk Schakelpunt, zodat het dossier beschikbaar is. Zo kunnen we uw dossier inzien als dat nodig is voor uw behandeling.

Voeding en advies

• Soms is het eten of drinken van vette vis, grapefruit(sap) of grapefruitkruisingen (o.a. pomelo, mineola), niet toegestaan. Bespreek dit met uw behandelteam. https://www.voedingenkankerinfo.nl/mag-ik-vis-eten-en-visolie-gebruiken-bij-chemotherapie/
• Als u een bepaald dieet volgt of wilt volgen, is het belangrijk dat u in goede conditie bent en op gewicht blijft. Ook tijdens uw eventuele opname is het meestal mogelijk om het door u gewenste dieet te volgen (binnen de mogelijkheden van de keuken). U kunt dit bespreken met de verpleegkundige of zorgassistente.

Alcohol en hormoontherapie

• Het drinken van alcohol tijdens een hormoonbehandeling is niet in alle situaties 'verboden'. Drink altijd met mate en houdt er rekening mee dat alles wat u drinkt anders kan smaken en anders kan 'vallen'.
• Vraag uw behandelteam of er in uw situatie een reden is om helemaal geen alcohol te drinken.

Andere zorgverleners

• Uw huisarts wordt door uw behandelteam geïnformeerd. We adviseren u om ook zelf contact op te nemen met uw huisarts.
• Als u een oproep krijgt voor een griep/covid prik of andere vaccinatie, bv pneumococcen, adviseren we u om deze te gaan halen. We krijgen vaak de vraag wanneer de griep/covid prik gehaald moet worden tijdens de behandeling met chemotherapie of radiotherapie. Het is gebleken dat het niet uitmaakt op welk moment u tijdens de behandeling de vaccinatie krijgt.

Let op:

• Patiënten die het afgelopen jaar een stamceltransplantatie hebben ondergaan moeten eerst met hun behandelend Hematoloog overleggen of ze gevaccineerd mogen worden.
• Patiënten die deelnemen aan een studie moeten ook eerst overleggen met hun behandelteam.
• Patiënten die volgens reisadvies het gele koorts vaccin moeten krijgen, moeten eerst overleggen met hun behandelteam.
• Zorg voor aanvang van uw behandeling dat uw gebit gecontroleerd is en dat eventuele behandelingen aan het gebit zijn gedaan

De informatie in deze folder is zorgvuldig samengesteld en is gebaseerd op de teksten die te vinden zijn op www.bijwerkingenbijkanker.nl. Middelen bij kwaadaardige aandoeningen zijn doorgaans sterk werkzame geneesmiddelen die veel bijwerkingen kunnen veroorzaken. Het optreden van bijwerkingen is onder andere afhankelijk van de dosering, de duur van de behandeling, de combinatie met andere geneesmiddelen, het onderliggend ziektebeeld en eventueel aanwezige orgaanfunctiestoornissen. Daarnaast is er een verschil in het optreden van bijwerkingen tussen verschillende patiënten. Bijwerkingen kunnen onmiddellijk na het toedienen, maar ook veel later optreden.

Ondanks de onvoorspelbaarheid van het optreden en de ernst van bijwerkingen hebben we ernaar gestreefd veel gerapporteerde bijwerkingen in het systeem op te nemen. Op de informatie voor de patiënt zijn slechts de bijwerkingen gemeld die bij meer dan 10% van de patiënten voorkomen.

Auteursrecht

De informatie op deze site mag worden gebruikt, op voorwaarde dat de bron vermeld wordt.
Referenties naar deze website:

• https://www.bijwerkingenbijkanker.nl/middelen/bijwerkingen.html